29 June, 2013

მსოფლიო „ცივი ომის“ განახლების ზღურბლზე

                                                         გაზეთი "ქრონიკა+", #10, 25.06.2013 
საინფორმაციო თუ საფინანსო-ეკონომიკური გლობალიზაციის პროცესების განვითარებამ ქვეყნებისა და ხალხების ბედი ერთმანეთზე ისე გადააჯაჭვა,  რომ მკითხველისათვის გასაკვირი არ უნდა იყოს, როცა ჩვენი ყურადღების საგანი ხდება მსოფლიოს ამბები, განსაკუთრებით კი სამეზობლოში - თურქეთში, ირანსა და რეგიონის სხვა ქვეყნებში მომხდარი მოვლენები, რამდენადაც მათთან არის დაკავშირებული „ბედი ქართლისა“...  წინა კვირას ჩრდილოეთ ირლანდიაში „დიდი რვიანის“ სამიტი ჩატარდა, მანამდე კი ირანში ახალი პრეზიდენტი აირჩიეს.
ირანის პოლიტიკური კლასი პირობითად ორ ბანაკად იყოფა: „რეფორმატორებად“ და „კონსერვატორებად“. ამ უკანასკნელებმა მოიგეს 2004 წლის საპარლამენტო, შემდეგ 2005 და 2009 წლების საპრეზიდენტო არჩევნები. კონსერვატორებს მხარს უჭერს მსხვილი ბიზნესი, არმია და გავლენიანი „ისლამიც რევოლუციის მცველთა კორპუსი“. ზომიერი კონსერვატორები თანდათანობითეკონომიკური რეფორმების მომხრეები არიან, რადიკალი–კონსერვატორები კი ეკონომიკის სახელმწიფო მართვის პრინციპებს იცავენ და მის ლიბერალიზაციას ეწინააღმდეგებიან,  ორივე ფრთა ისლამური ფასეულობების შეურყვნელობის სადარაჯოზე დგას. რეფორმატორები ისლამური ფასეულობების ასეთივე ერთგულები არიან, მაგრამ, იმავდროულად, გამოდიან სიტყვის თავისუფლებისა და მოქალაქეთა (მ.შ. ქალთა) უფლებების დაცვის მოთხოვნებით, ამასთან, თვლიან, რომ შესაძლებელია ეკონომიკის დინამიური ლიბერალიზაცია.
14 ივნისს გამართულ საპრეზიდენტო არჩევნებში ხუთი კონსერვატორი კონკურენტი პირველსავე ტურში დაჯაბნა და 52,48%–ით გაიმარჯვა რეფორმატორმა ხასან როუხანიმ. ირანში პრეზიდენტ ავისი მნიშვნელობით სახელმწიფოს მეორე პირია, ის ახდენს მთავრობის ფორმირებას და ხელმძღვანელობს მას. მთელი ძალაუფლება კი ამ თეოკრატიულ ქვეყანაში უზენაეს ლიდერს – ალი ხოსეინი ჰამენეის უპყრია, რომელიც 1989 წლიდან არის ქვეყნის ხელმძღვანელი. ის არა მარტო ირანელი შიიტების, არამედ ლიბანელი, სირიელი და ახლო აღმოსავლეთის სხვა ქვეყნების თანამოაზრეთა რელიგიური წინამძღოლიცაა.
ირანის რესპუბლიკის ახლადარჩეული პრეზიდენტისთვის უდიდესი გამოწვევა ეკონომიკის სტაგნაციიდან გამოყვანაა: მან როგორმე უნდა მოახერხოს ინფლაციის ზრდის ტემპების შეკავება, რომელიც წელიწადში 30%–ს აღწევს, ირანული რიალის დევალვაციის შეჩერება და შეამციროს უმუშევრობა, რომელიც 20%–ს აღწევს. ეკონომიკურ კრიზისთან გამკლავება მხოლოდ ქვეყნის საერთაშორისო იზოლაციიდან გამოსვლის შემთხვევაშია შესაძლებელი. ჩანს, ამის გააზრება მოხდა ირანის რელიგიურ ელიტასა და საზოგადოებაში, რისი მაჩვენებელიც როუხანის გამარჯვებაა, რომელიც დასავლეთთან ურთიერთობაში უფრო მოქნილი პოლიტიკის წარმოებას აპირებს.
ხასან როუხანი, რომლის პოლიტიკური ლექსიკონის საკვანძო სიტყვაა „ზომიერება“, დასავლეთისათვის უფრო მისაღები ფიგურაა, ვიდრე მისი წინამორბედი, რომელიც ხისტი და რადიკალური იყო. თუმცა, არ უნდა ველოდოთ მისგან ღია პროამერიკულ ან ანტირუსულ განწყობებს. პირობითად ის შეიძლება მივიჩნიოთ ექს-პრეზიდენტ მოხამად ხატამის იდეურ მემკვიდრედ, რომელმაც თავის დროზე სათავე დაუდო ე.წ. „ცივილიზაციათა შორის დიალოგს“ და ახლა სათავეში უდგას არასამთავრობო ორგანიზაციას, რომელიც კულტურათა და რელიგიათა შორის ურთიერთობას ავითარებს.
როუხანიმ პრეზიდენტად არჩევისთანავე განაცხადა, რომ მზადაა ირანის ბირთვული პროგრამის თაობაზე მსოფლიო თანამეგობრობასთან მოლაპარაკებისათვის. ძირითადი წინააღმდეგობა ირანსა და დასავლეთს შორის სწორედ ამ საკითხშია: აშშ და მისი მოკავშირეები თვლიან, რომ ირანი ამ პროგრამით ფარულად ემზადება ბირთვული იარაღის შესაქმნელად, რასაც კატეგორიულად უარყოფენ თეირანში. ამის გამო უკანასკნელ წლებში სულ უფრო და უფრო გამკაცრდა ეკონომიკური სანქციები, რამაც ქვეყნის ეკონომიკა კრიზისამდე მიიყვანა, თუმცა, ამით არც ევროპული ქვეყნები დარჩნენ დიდად კმაყოფილები, რომლებიც ასევე დაზარალდნენ.
მოსკოვი მიესალმა განცხადებას ბირთვული პროგრამის საკითხში  მეტი გახსნილობისათვის ირანის მზაობის შესახებ. „როუხანის გამონათქვამები ახლოსაა რუსეთის საყოველთაოდ ცნობილ ხედვასთან პრობლემის დარეგულირების თაობაზე: საბოლოო გადაწყვეტა შეიძლება და უნდა გახდეს ირანის უფლების ცნობა სამოქალაქო ბირთვული პროგრამის განვითარებაზე, ურანის გამდიდრების უფლების ჩათვლით, ყველა დარჩენილი საკითხის გარკვევისა და ატომური ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტოს მიერ მთელი ირანული ბირთვული წარმოების საიმედო და ყოველმხრივი კონტროლის ქვეშ მოქცევის შემდეგ, რასაც მოჰყვება ყველა სანქციის მოხსნა, – როგორც ცალმხრივად დაწესებულის, ასევე გაეროს უშიშროების საბჭოს ხაზით შემოებულის“, – აღნიშნა რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტრომ.
ირანის საპრეზიდენტო არჩევნებიდან რამდენიმე დღის შემდეგ, ლოხ-ერნში გამართულ „დიდი რვიანის“ სამიტის კომუნიკეში  ეს ფაქტი უკვე აისახა და მინიშნებაც გაკეთდა, რომ  „ირანს აქვს შესაძლებლობა, თავი აარიდოს შემდგომ საერთაშორისო იზოლაციას და გაიუმჯობესოს საკუთარი მდგომარეობა, თუ სწრაფად გადაწყვეტს თავის პრობლემებს საერთაშორისო თანამეგობრობასთან“. ამდენად, თუ ირანმა გახსნა თავისი ბირთვული პროგრამა საერთაშორისო ექსპერტების მონიტორინგისათვის, დასავლეთი მზადაა, მოუხსნას ეკონომიკური სანქციები. მოვლენათა ამგვარი განვითარება ხელს აძლევს როუხანის, რომელიც ამ გზით გამოიყვანს ქვეყანას ეკონომიკური კრიზისიდან, ევროპას, რომლის არცთუ სახარბიელო მდგომარეობაში მყოფ ეკონომიკას ირანთან ვაჭრობის პერსპექტივა გამოაცოცხლებს და, რა თქმა უნდა, რუსეთს, რომელიც თავისთვის მომგებიანად ეხმარება თეირანს ბირთვული პროგრამის განხორციელებაში.
წინა ათწლეულში თეიირანის ბირთვული მისწრაფებების გამო მტრული პოზიცია ეკავა აშშ-ს, რომელიც თავს „მსოფლიო ჟანდარმად“ თვლიდა და ამ საბაბით დაუფარავად ემზადებოდა ამ ქვეყანაზე შეიარაღებული თავდასხმისათვის, რასაც კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდა რუსეთი. ამ თვალსაზრისით მნიშვნელობა ენიჭებოდა ISAF-ის მისიით ავღანეთში ამერიკისა და მისი მოკავშირეების ჯარების ყოფნას, რომლებსაც, საჭიროების შემთხვევაში, ირანზე აღმოსავლეთიდან შეეძლოთ განეხორციელებინათ დარტყმა. წინამორბედისგან განსხვავებით, გლობალური წესრიგის დამყარების თაობაზე ბარაქ ობამას ადმინისტრაციის ახლებური, „მულტიცენტრული მსოფლიოს“ ხედვით,  ირანთან სამხედრო კონფლიქტი თავად აშშ-სთვის არის არასასურველი. ვაშინგტონი აგრესიის გეგმაზე რომ ხელს იღებს, ეს იქიდანაც გამოჩნდა, რომ 18 ივნისს მოკავშირეებმა საბრძოლო მოქმედებების სარდლობა ოფიციალურად ავღანეთის უშიშროების ძალებს გადააბარეს და მომავალი ერთი წლის განმავლობაში ეტაპობრივად დატოვებენ ამ ქვეყანას. იმავდროულად, ობამას ადმინისტრაციამ დაიწყო პირდაპირი მოლაპარაკებები მოძრაობა „თალიბანთან“, რომ მან შეწყვიტოს შეიარაღებული ბრძოლა ავღანეთის მთავრობასთან და ლეგალურად ჩაერთოს ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში.
დასავლეთის მიმართულებიდან ირანზე თავდასხმის პლაცდარმი, ბაშარ ასადის რეჟიმის დამხობის შემდეგ, სირია უნდა გამხდარიყო, რისთვისაც ამერიკის მოკავშირე არაბული ქვეყნები და თურქეთი ეხმარებოდნენ ალავიტური (შიიტური) მთავრობის წინააღმდეგ აჯანყებულ სუნიტებს. 17-18 ივნისს ჩრდილოეთ ირლანდიაში გამართულ სამიტზე დასავლეთის ლიდერების განაცხადს, რომ სირიის ოპოზიციისათვის ღიად მიეწოდებინათ შეიარაღება, რუსეთის პრეზიდენტის მწვავე რეაქცია მოჰყვა. მიუხედავად იმისა, რომ ბარაქ ობამა და ვლადიმერ პუტინი, შეხვედრის ყველა სხვა მონაწილესთან ერთად, შეთანხმდნენ სირიაში ორწლიანი სისხლისღვრის შეწყვეტის აუცილებლობაზე, რომელმაც 93.000 ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა, პრობლემის გადაწყვეტის გზებზე მხარეებს განსხვავებული შეხედულებები ჰქონდათ, რამაც დაძაბული დისკუსიები გამოიწვია. „ჩვენ ვერ ვთანხმდებით პრეზიდენტ პუტინთან იარაღის მიწოდების, ქიმიური იარაღისა და სირიის ხელისუფლებისადმი დამოკიდებულების საკითხებში,“- აღიარა საფრანგეთის პრეზიდენტმა ფრანსუა ოლანდმა. ფაქტიურად, ლოხ-ერნის შეხვედრა წარიმართა ფორმატით „შვიდი ერთის წინააღმდეგ“. დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრის დევიდ ქემერონის განცხადებით, საქმე იქამდე მივიდა, რომ ერთობლივი კომუნიკესთვის შეიძლება რუსეთის გარეშე მოეწერათ ხელი, რასაც წინ ანგელა მერკელი აღუდგა და მონაწილეებს მოუწოდა, ამ საკითხში რუსეთის იზოლაცია არ მოეხდინათ, რამდენადაც მოსკოვის გარეშე სირიის კონფლიქტის გადაწყვეტა შეუძლებელია. „რუსეთმა ამ პროცესში გარკვეული როლი უნდა ითამაშოს“, - განაცხადა გერმანიის კანცლერმა.
 „დიდი რვიანის“ სამიტის შედეგებზე იყო დამოკიდებული, ხელახლა დაიწყებოდა თუ არა  მსოფლიოში „ცივი ომი“: რუსეთი ოფიციალურად აწვდის შეიარაღებას სირიის მთავრობას, რასაც ჯერ კიდევ კონფლიქტამდე დადებული კონტრაქტების შესრულებით ამართლებს, დასავლეთის ქვეყნების მიერ აჯანყებული ოპოზიციისათვის სამხედრო დახმარების გაწევის გადაწყვეტილება კი უკვე ამ რეგიონიდან გლობალური დაპირისპირების დასაწყისს მოასწავებდა. ეს, ცხადია, ესმოდათ მსოფლიოს წამყვანი სახელმწიფოების ლიდერებს და „ჩიტი ბრდღვნად არ უღირდათ“, - ამიტომაც, ერთობლივ კომუნიკეში არაფერია ნათქვამი ასადის რეჟიმის შეცვლაზე. პუტინმა თავისი გაიტანა და „რვიანი“ სირიის საკითხზე „ჟენევა-2“ სამშვიდობო კონფერენციის გამართვაზე  დაიყოლია, რაც იმას ნიშნავს, რომ 2014 წლის არჩევნებამდე ასადი არ დათმობს სახელმწიფოს მეთაურის პოსტს, რასაც ემხრობა მისი მეორე დიდი მხარდამჭერი - ირანი, რომლის ახალმა პრეზიდენტმაც ეს პოზიცია ნათლად დააფიქსირა. ლიდერებმა მაინც გამონახეს საერთო ინტერესი - ტერორიზმთან ბრძოლა, და კონფლიქტის ორივე მხარეს „ალ-ქაიდის“ აქტივისტების ქვენიდან გაძევებისკენ მოუწოდეს.
„დიდი რვიანის“ სამიტზე სირიაში ასადის რეჟიმის შეცვლის საკითხის გადაუწყვეტობამ ილუზორული გახადა ევროპის იმედი, მომავალში ყატარიდან მიეღო იაფი გაზი და „გაზპრომის“ მარწუხებიდან თავი დაეხსნა. ახლა უკვე დასავლეთის ყურადღება კვლავ საქართველო-აზერბაიჯანისაკენ გადმოინაცვლებს, როგორც ალტერნატიული გაზმომარაგების სატრანზიტო დერეფნისაკენ და კულუარებში კვლავ დაიწყება ფიქრი „ნაბუკოსა“ და მსგავსი პროექტების განხორციელებაზე. ევროპისათვის ბუნებრივი აირის ამგვარი მიმწოდებელი, ატომური პროგრამის პრობლემისა და სანქციების მოხსნის შემდეგ, შეიძლება გახდეს ირანი (სპარსეთის ყურიდან ევროპაში ნავთობის გატანა ტანკერებითაც არის შესაძლებელი).
რუსეთის ინტერესებშია ევროპისთვის ენერგომატარებლებით მომარაგების ალტერნატიული გზების მოჭრა და მასზე პოლიტიკური ზემოქმედებისგაზის ბერკეტის“ ირანული გაზის ტრანზიტი ხელში ჩაგდებით გამყარება. ამ მიზნით ხელსაყრელია საქართველოზე გამავალი გაზსადენი, რომელიც რუსეთს აკავშირებს სომხეთთან. სავარაუდოდ, ჩრდილოეთ-სამხრეთის მაგისტრალური გაზსადენის შესაძლო პრივატიზების თემა, მისი მნიშვნელობიდან გამომდინარე, კვლავ შეიძენს აქტუალობას. მოსკოვი ამ გაზსადენის ყიდვას ჯერ კიდევ 2004 წელს გვთავაზობდა, მაგრამ ქართულმა ოპოზიციამ ხელისუფლებასქვეყნის გაყიდვაშიდასდო ბრალი. 2006 წელს ნიკა გილაურმა "როიტერსგანუცხადა, რომსაქართველოს მაგისტრალური გაზსადენის მიყიდვა რუსული კომპანია "გაზპრომისთვისშესაძლებელია, თუ კონტრაქტის ღირებულება და პირობები მისაღები იქნება,“ თუმცა მოგვიანებით  ეს განცხადება უარყო. მაშინ სტრატეგიული გაზსადენის რუსეთისთვის მიყიდვას კატეგორიულად ეწინააღმდეგებოდა აშშ, თბილისში კი ამ პროცესს პარლამენტის თავმჯდომარის, ნინო ბურჯანაძის ხისტმა წინააღმდეგობამ შეუშალა ხელი. შემდგომში გაზსადენის რეაბილიტაციისათვის ამერიკელებმა 35 მლნ დოლარიათასწლეულის გამოწვევისხაზით გაიღეს და ახლა ეს ობიექტი სრულიად გამართული და გასაყიდადშეფუთულია: 2010 ელ  "სახელმწიფო ქონების შესახებ" კანონით ის სტრატეგიული ობიექტების ნუსხიდან ამოიღეს. 
დასავლეთი თუ აქამდე ლუპით აკვირდებოდა მის მიმართ ივანიშვილის მთავრობის ლოიალობას, ამის შემდეგ უკვე მიკროსკოპით დააკვირდება. რდილოეთ-სამხრეთის მაგისტრალური გაზსადენის გაყიდვაზე კრინტის დაძვრაც კი უმალ გადააწყვეტინებს აშშ-სა და მის მოკავშირეებს „რეჟიმ ჩეინჯის“ ჩატარებას, რასაც არასოდეს მორიდებიან ჩვენსავით პატარა ქვეყნებში, როცა საკითხი პეტროპოლიტიკურ, ანუ, დიპლომატიური ტერმინოლოგიით, „სასიცოცხლო ინტერესებს“ ეხება. საამისო ფონი კონგრესის წარმომადგენელთა პალატამ საქართველოს თაობაზე თავისი ბოლო რეზოლუციით უკვე შექმნა.
დღეს გაზსადენი ნავთობისა და გაზის კორპორაციას ეკუთვნის, რომლის 100 %–იან წილსაპარტნიორო ფონდის მფლობელობაშია, საქართველოს რკინიგზის“  და  „ელექტროსისტემისასეთივე წილებთან ერთად, მისი პრივატიზება კი ამ ფონდმა, შესაძლოა, სულ მალე მთავრობის დაუკითხავადაც შეძლოს, რამდენადაც მიმდინარეობს მისი გარდაქმნა სუვერენულ ფონდად. ამდენად, დასავლეთისთვის ძალზე მნიშვნელოვანი იქნება ფონდის ხელმძღვანელის ფიგურა და მისი პოზიცია ამ საკითხთან დაკავშირებით: აღმასრულებელი დირექტორად ახალმა მთავრობამ დანიშნა ირაკლი კოვზანაძე, რომელიც 2004-2008 წლებში „ნაციონალური მოძრაობა-დემოკრატების“ სიით იყო არჩეული საქართველოს პარლამენტ და საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტს თავმჯდომარეობდა.
თუმცა, ვინც არ უნდა იყოს „სუვერენული ფონდის“ ხელმძღვანელი, ცხადია, რომ ჩრდილოეთ-სამხრეთის მაგისტრალური გაზსადენის გაყიდვის საკითხის გადაწყვეტა, არაფორმალურად მაინც, მთავრობის პოლიტიკურ გადაწყვეტილებაზე იქნება დამოკიდებული. მყარი „პროდასავლელების“ იმიჯი აქ „რესპუბლიკელებსა“ და „თავისუფალ დემოკრატებს“ აქვთ, მაგრამ მათი გავლენა ამგვარი საკითხების გადაწყვეტაზე საეჭვოა, - პრემიერის მრჩეველი ეკონომიკურ საკითხებში და, განსაკუთრებით, ტრანზიტის საქმეებში „რუხ კარდინალად“ წოდებული გია ხუხაშვილია, რომლის საგარეო-პოლიტიკური ორიენტირები საზოგადოებისათვის ნაკლებადაა ცნობილი.

იმის მოლოდინი, რომ „ციხის კადრებისა“ და „კასრის ვიდეოების“ ჩვენება ამერიკა-ევროპის რეალ-პოლიტიკას და ჩვენი მთავრობა-ოპოზიციისადმი დამოკიდებულებებს განსაზღვრავს, შეიძლება მხოლოდ ისტორიაში გაუთვითცნობიერებელ მიამიტებს ჰქონდეთ. რა თქმა უნდა,  ამ კადრების ნახვა ადამიანურად ყველას შეაძრწუნებს, მაგრამ საერთაშორისო პოლიტიკა სხვა პრიორიტეტებს უფრო მეტად ეყრდნობა. თანაც, ამგვარი სკანდალები დასავლეთის ცივილიზირებული ქვეყნებისთვის სულაც არ არის „უცხო ხილი“.




23 June, 2013

ავღანური ყაყაჩოსათვის დაღვრილი კავკასიური სისხლი

                                                   გაზეთი "ქრონიკა+", #9, 18.06.2013 
ნარკოტიკებზე კონტროლის საერთაშორისო კომიტეტის (გაერო, E/INCB/2012/1) მოხსენების თანახმად,  მსოფლიოში ოპიატური ყაყაჩოს უკანონო კულტივირებისა და წარმოების უდიდესი წილი დასავლეთ აზიაზე, ძირითადად ავღანეთზე მოდის, სადაც უკანონო ოპიატების 2/3 იწარმოება. ქვეყანაში ამ ნარკოტიკული ნედლეულის ნათესების ფართი შარშან 18%-ით გაიზარდა და 154.000 ჰექტარს მიაღწია (მსოფლიო ნათესების 64%). პროცესი განსაკუთრებით გააქტიურდა ავღანეთის სამხრეთში, მ.შ. ჰელმანდის პროვინციაში, სადაც ყაყაჩოს კულტივირების უდიდესი ფართობებია და, ISAF-ის სამშვიდობო ძალების კონტინგენტის ფარგლებში, 1500-ზე მეტი ქართველი ჯარისკაცისგან შემდგარი ორი ქვედანაყოფია განთავსებული.
ოპიატური ყაყაჩოს უკანონო მოყვანა ავღანეთის მოსახლეობის შემოსავლის ერთ-ერთი ძირითადი წყაროა: 191.500 სასოფლო შიდამეურნეობა ამის ხარჯზე ცხოვრობს. ავღანეთში ასევე ფართოდ მოჰყავთ კანაბისიც (ჰაშიში), რომლის ნათესების ფართობი 8.000-17.000 ჰექტარს აღწევს. ამიტომაც არაა გასაკვირი, რომ ფერმერები წინააღმდეგობას უწევენ ნათესების განადგურების ოპერაციებს, თავს ესხმიან სამართალდამცველებს, აყენებენ ნაღმებს, აწყობენ დემონსტრაციებს ძალადობის გამოყენებით... ცხადია, მათ აქვთ აგრესია მთავრობის დასახმარებლად ჩამოსული უცხოელი ჯარისკაცების მიმართაც.  ISAF–ის მისიაში მონაწილეობის დაწყებიდან დღემდე 29 ქართველი ჯარისკაცი დაიღუპა და ბევრიც დაიჭრა. ბოლო ორი ინცინდენტი თვითმკვლელი ტერორისტების მიერ ბაზებზე შევარდნისა და აფეთქებების მოწყობით მოხდა. ავღანურ ნარკოშემოსავლებზე კონტროლის დამყარება „თალიბანის“ მოძრაობის ერთ-ერთი არგაცხადებული მიზანია, რომელთანაც სხვა ექსტრემისტულ ისლამისტურ  დაჯგუფებებსაც აქვთ კავშირი.
ავღანეთიდან ნარკოტიკების 35% ირანის გავლით, ე.წ. „ბალყანური მარშრუტით“ გადის. ყოველწლიურად აქ 30 ტონამდე ჰეროინის ამოღება ხდება; ნარკომაფიასთან ბრძოლას ბოლო წლების განმავლობაში 4000 ირანელი მესაზღვრე და პოლიციელი შეეწირა, მაგრამ ამ ქვეყნიდან აზერბაიჯანის, კასპიისა და თურქმენეთის გავლით ნარკოტრანზიტი ისევ ფართომასშტაბიანია. გაეროს ექსპერტთა ბოლო მოხსენებაში აღნიშნულია, რომ თურქეთის მიერ კონტროლის გამკაცრების გამო, ნარკოდილერები ბოლო პერიოდში ამ ქვეყანას გარს უვლიან და ევროპაში ავღანური ოპიუმის კონტრაბანდისთვის სხვა მარშრუტებს ირჩევენ, მ.შ. კავკასიას. ამავე დოკუმენტის თანახმად, საქართველოში ნარკოტიკების უკანონო მოხმარების მაჩვენებელი, 2006 წლის 0,6%-თან შედარებით, შარშანდელ 1,3-1,4%-მდე გაიზარდა, რაც ირიბად მიანიშნებს იმაზე, რომ ნარკოტრანზიტის „ბალყანური მარშრუტი“, შესაძლოა, ჩვენს ქვეყანასაც კვეთს.
ავღანეთიდან ირანის, შემდეგ კი კასპიისა და აზერბაიჯანის გავლით რუსეთში მიმავალი ნარკოტრეფიკის ბილიკები დაღესტანზე გადის. ამ რესპუბლიკაში მის მფარველობას რუსული მედია მოსკოვში მცხოვრებ უმდიდრეს დაღესტნელ ბიზნესმენებს, ძმებს - მაგომედ და ზიავუდინ მაგომედოვებს მიაწერს. სააგენტო „რუსპრესის“ ინფორმაციით, მათი არაფორმალური „ძალოვანი საყრდენი“ ნარკოტიკებთან ბრძოლის რესპუბლიკური განყოფილების ყოფილი უფროსი, მილიციის ექს-პოლკოვნიკი უმახან უმახანოვი იყო, რომელიც „დაუმორჩილებლებსა და უკმაყოფილოებთან“ საქმეებს აგვარებდა, რისთვისაც, საჭიროებისას, ისლამისტ „ბოევიკებს“ იყენებდა. უმახანოვების კლანი ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანია, მასში ძმები - დაღესტნის რესპუბლიკის პარლამენტის დეპუტატი ახმედფაშა უმახანოვი და „ედინაია როსიას“ ცნობილი ფუნქციონერი, ქ.ხასავიურტის მერი საიგიდფაშა უმახანოვიც მოიაზრებიან. იმავე დასახელების რაიონის ადმინისტრაციის უფროსთან, ალიმსოლთან ალხამატოვთან ამ კლანის დაპირისპირება, რომლის მიზეზად ხასავიურტზე გამავალი მაღალშემოსავლიანი კასპიური ნარკოტრეფიკი სახელდება, სისხლიან კავკასიურ ვენდეტად იქცა.
ჯერ მოკლეს დეპუტატი უმახანოვის ვაჟი (ქალაქის მერის ძმისშვილი) მაგომედხაბიბი. მოკლულის ძმა, ხაბიბი, ალხამატოვს 2009 წლის 27 სექტემბერს გაუსწორდა. გამოძიების ვერსიით, მოსკოვში მივლინებით მყოფ დაღესტნელ ჩინოვნიკს ნაქირავებ ბინასთან ხაბიბ უმახანოვი ოთხ თანამზრახველთან ერთად ჩაუსაფრდა. ნიღბიანმა თავდამსხმელებმა „კალაშნიკოვის“ ავტომატებიდან  ცეცხლი გაუხსნეს ალიმსოლთან ალახმანოვს და მის მცველს, როცა ისინი მორიგი შეხვედრიდან დაბრუნდნენ და სადარბაზოს მიუახლოვდნენ. მცველი დაიჭრა, მაგრამ ცოცხალი გადარჩა, „ძმის სისხლის აღება“ კი ხასავიურტის რაიონის ხელმძღვანელის მკვლელობით დასრულდა.
დანაშაულის ადგილიდან გაქცეულების „მერსედეს S350“-მა, მოძრაობის წესების დარღვევის გამო, საგზაო ინსპექციის ყურადღება მიიპყრო და მათ საპატრულო მანქანა გამოედევნა. დამნაშავეებმა მდევრების ჩამოცილება ეზოების გავლით სცადეს, მაგრამ ჩიხში მოხვდნენ.  აქ მათ პოლიციელები დაადგნენ, თუმცა მხოლოდ საჭესთან მჯდომი ბუდაიხანოვი შეიპყრეს, - ოთხ მკვლელს მანქანიდან გადახტომა და მიმალვა მოესწრო. მკვლელობის ორ თანამონაწილეს მშობლიურ ხასავიურტში შარშან აგვისტოში მიაგნეს, ერთი მათგანი  - საიპოვი დაიჭირეს, მეორემ კი, ზაურბეკ მაგომედოვმა, სამართალდამცველებს ცეცხლი გაუხსნა, რის გამოც ადგილზე ჩაცხრილეს. პრესა, თვითმხილველთა ნაამბობზე დაყრდნობით, ეჭვს გამოთქვამდა, რომ მაგომედოვს წინააღმდეგობა არ გაუწევია და მისი ლიკვიდაცია იმის გამო მოხდა, რომ მან ბევრი იცოდა ნარკოტრეფიკის თაობაზე, მის შესაძლო ჩვენებებს კი ამ ბიზნესის სავარაუდო მფარველებზე, ძმებ მაგომედოვებზე გამომძიებელთა გაყვანა შეეძლო.
ალხამატოვის მკვლელობაში კიდევ ორ სხვა ბრალდებულზე - ხაბიბ უმახანოვსა და მიკაილ კადიევზე (იგივე მიქაელ ქადოევი) საერთაშორისო ძებნა 2009 წელს გამოცხადდა. პირველთან დაკავშირებით საქართველოს შს სამინისტროს 13 ივნისის განცხადებაში  ნათქვამია: „მიკაილ კადიევის მიერ სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე ჩადენილი დანაშაულის თანამონაწილე პირი დასავლეთ ევროპის ერთ-ერთი ქვეყნის სამართალდამცავების მიერ ჯერ კიდევ 2012 წელს იქნა დაკავებული.“ მართლაც, ხაბიბი ჯერ მოსკოვში იმალებოდა, შემდეგ დუბაიში გააღწია, სადაც უმახანოვები უძრავ ქონებას ფლობენ. შარშან შემოდგომით ის მცირე ხნით გერმანიაში, ნათესავებთან გაემგზავრა, სადაც დააკავეს. შემდეგ მისი რუსეთში ექსტრადირება მოხდა, სადაც გაასამართლეს.
მკვლელობის მხოლოდ ერთი თანამონაწილე არ იყო ბოლო დრომდე დატუსაღებული და, როგორც ახლა გაირკვა, „ინტერპოლის მიერ ძებნილი კადიევი საქართველოს თავს 2011 წლიდან აფარებდა, თუმცა პერიოდულად ტოვებდა ქვეყნის ფარგლებს“. საქართველოს შსს-ს მიერ ტერორისტული აქტის მომზადებაში ბრალდებით 13 ივნისს დაკავებული მიკაილ გაშიმის ძე კადიევი, დაბადებული დაღესტნის დაბა კაჩუბეიში 1982 წლის 28 სექტემბერს, იძებნებოდა რუსეთის ფედერაციის პროკურატურის მიერ რფ სსკ 30-ე მუხლის მე-3 ნაწილით და 105-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ჟ“ პუნქტით გათვალისწინებული დანაშაულისათვის (მკვლელობის მიზნით თავდასხმა), მისი ადგილსამყოფელის შესახებ ინფორმაციისათვის მოსკოვის სამძებროს ჯილდოც კი ჰქონდა გამოცხადებული. ამ დროს, თურმე, ის მშვიდად ცხოვრობდა აქ, ჩვენს გვერდით, და საქართველოდან გასვლა-შემოსვლაც მისთვის პრობლემა არ იყო.  სააგენტო „ინტერპრესნიუსის“ ცნობით, კადიევი გარკვეული პერიოდის განმავლობაში  ვერტმფრენების კომპანია „თუშეთის“ მფლობელის, ზაურ ქორთოშიძის კუთვნილ სახლში აფარებდა თავს, რომელთანაც ნაცნობობა აკავშირებდა, რაც დაადასტურა შსს პრეს-სამსახურის უფროსმა.

საინტერესოა, რომ ანტიტერორისტულმა დეპარტამენტმა მი ადიევი, მის თანამემამულე მაგომედ მაგომედოვთან ერთად. შარშან 13 დეკემბერსაც დააკავა ბათუმში, სადაც ადგილობრივ მუსლიმთან სტუმრად იმყოფებოდნენ. მაგომედოვს, დაღესტნიდან საზღვრის უკანონოდ გადმოკვეთის ბრალდებით, სასჯელი შეეფარდა, შემდეგ კი ამნისტიის გზით გათავისუფლდა, ხოლო ადევმა კი, ერთ-ერთი ვერსიით, ბათუმიდან თბილისში ეტაპირებისას თავს გაქცევით უშველა, რაც ცოტა არადამაჯერებლად ჟღერს. იმ დროს შსს- ასეთი კომენტარი გააკეთა:ადევი დაკავებული არ ყოფილა. მას ყველა საბუთი წესრიგში ჰქონდა. მას უკანონოდ არ გადმოუკვეთავს საზღვარი. ალბათ საქართველოში იქნება. მაგმედ მაგმედოვის დაკავებას ვადასტურებთ“. უცნაურია, რატომ არ ჩაიხედა მაშინ პოლიციამ „ინტერპოლის“ მიერ ძებნილთა ცირკულარებში? წელს, 19 აპრილს, ამნისტიით გათავისუფლებული მაგომედოვიც დაიკარგა. ორივე პირის პოვნას მათი ნათესავები და ნაცნობები, ქართველ უფლებადამცველ ორგანიზაციებთან ერთად, ამაოდ ცდილობდნენ. “გამქრალ“ კადიევს, ამასობაში, ასაფეთქებელი მასალები მოუმარაგებია, მამედოვი სად და როდის გამოჩნდება, ვინ უწყის?!

კავკასიის საკითხებში ექსპერტის, მამუკა არეშიძის ინფორმაციით, კადიევი არის იმ ჯგუფის წევრი, რომლის ერთ-ერთი ხელმძღვანელი დაკავებული ჰყავთ ერთ-ერთი ქვეყნის სპეცსამსახურებს. ეს ქვეყანა არის თურქეთი. დაკავებული კი - რუსლან პაპასირი, იგივე ზოონი, ადამიანი, რომელსაც ჩამოჰყავდა ლაფანყურის მონაწილე ჩეჩნები თბილისში. კადიევიც ამ ჯგუფიდან არის... იარაღი ქართული სპეცსამსახურების თანამშრომლებმა ამ ჯგუფს 2010-2011 წლებში თავად დაურიგეს, თავისი ცნობებით და დამადასტურებელი დოკუმენტაციით, რომ ისინი საქართველოს ანტიტერორისტული ცენტრის თანამშრომლები იყვნენ".

ლაფანყურის სპეცოპერაცია, რომლის დეტალები დღემდე ბურუსითაა მოცული და საქართველოს პროკურატურაში მიმდინარე გამოძიების საგანს წარმოადგენს, დაიწყო 2012 წლის 28 აგვისტოს. სპეცოპერაციისას ლიკვიდირებული ჩრდილოკავკასიელი მებრძოლები მიეკუთვნებოდნენ ისლამის მიმდინარეობას - სალაფიზმს (მათ „ვაჰაბიტებსაც“ უწოდებენ), რომლის გაძლიერება სერიოზულ პრობლემებს უქმნის რუსეთის სახელმწიფოებრიობას. სალაფიტურმა ჯამაათებმა (თემებმა) ფართო გავრცელება ჰპოვა ჩრდილოკავკასიელ, მ.შ. დაღესტნის ახალგაზრდობაში, ის იქცა მუსლიმანური რელიგიური სწავლებისგაწმენდისადა პირველსაწყისებთან დაბრუნების ახალგაზრდულ მოძრაობად. თუმცა, სალაფიზმი მხოლოდ ინდივიდის სულიერი სწავლებით არ შემოიფარგლება: ის ავრცელებს არაბული ენის მსოფლიო ბატონობის, „მსოფლიო ხალიფატისიდეებს, რომლის ნაწილადაცკავკასიის იმარატიმოიაზრება. დაღესტნის მუსლიმანურთემის შიგნით წლების განმავლობაში გრძელდება და ძლიერდება დაპირისპირებები, განსაკუთრებით ტრადიციული სუფიური საძმოების ტარიკატების მომხრეებსა და ბოლო ათწლეულებში მომძლავრებულ სალაფიტებს შორის. ეს ხშირად ვლინდება სისხლიანი ტრაგედიებით, ომლებიც დაიწყო დაღესტნის მუფტის, აბუბაქაროვის დემონსტრატიული მკვლელობით. ბოლო წლებში, რუსეთის მასშტაბით, სალაფიტების ხელით მოკლულ იქნა ტრადიციული ისლამის მიმდევარი 60–ზე მეტი სულიერი ლიდერი და მათი ოჯახის წევრი, ათობით მათგანი დაიჭრა.
2012 წლის აპრილის მიწურულს დაღესტანში სუფიური ტარიკატების ხელმძღვანელებსა და სალაფიტებს შორის მოლაპარაკებები დაწყო. რამდენიმე დღეში თვითმკვლელის მიერ მოწყობილი ტერაქტის მიუხედავად, ისინი გაგრძელდა, რაშიც დიდი წვლილი მიუძღოდა დაღესტნის სულიერ ლიდერს, შეიხ საიდ აფანდი ელჩირკავის. თვითმკვლელი ტერორისტი ქალის მიერ 2012 წლის 28 აგვისტოს, ხალხში დიდი გავლენისა და ავტორიტეტის მქონე ამ შეიხის მკვლელობამ მოლაპარაკებები ჩაშალაიმავე დღეს დერბენტის რაიონის სასაზღვრო პუნქტზე სალაფიტმა სამხედრო პირმა თანამშრომლები ავტომატით დაცხრილა,
ელჩირკავის  მკვლელობამდე 10 დღით ადრე ხასავიურტში დახოცეს  დაღესტნელი შიიტები, რომლებიც იქ მუსლიმანების მცირე წილს შეადგენენ: ტერორისტები მეჩეთში შეიჭრნენ და მლოცველებს ცეცხლი გაუხსნეს. ეს აქცია მოჰყვა ბაქოში ჩრდილოკავკასიელი მუფტიების შეხვედრას, რომლებმაც აზერბაიჯანელი შიიტი შეიხისალლახშუკიურ ფაშაზადეს ლიდერობა აღიარეს და ბაქო კავკასიის მუსლიმანობის სულიერ ცენტრად დასახეს. ეს შეიხი წინა წლებშიც აქტიურობდა ჩრდილოეთ კავკასიაში, სადაც ვიზიტების დროს ხვდებოდა როგორც ადგილობრივ სულიერ ლიდერებს, ასევე რესპუბლიკების ხელმძღვანელებს. ამდენად, შარშანდელი აგვისტოს სისხლიანმა მოვლენებმა ისლამის სხვადასხვა მიმდინარეობას შორის მშვიდობიანი დაზავების პერსპექტივა მოსპო.
დღემდე პასუხგაუცემელია კითხვები, არის თუ არა კავშირი შარშან აგვისტოში დაღესტანში მომხდარ ტრაგიკულ მოვლენებსა და ლაფანანყურის სპეცოპერაციას შორის, სწორედ ამ პერიოდში ასე დაჟინებით რად მიისწრაფოდა სალაფიტი მებრძოლების რაზმი დაღესტანში გადასვლისაკენ, მისი ლიკვიდაციის მაღალი საფრთხის მიუხედავად? 25 აგვისტოდან ინტერნეტფორუმებსა და მედიაში ვრცელდებოდა ინფორმაცია დაღესტანში, საქართველოსა და აზერბაიჯანის საზღვრების მიმდებარე ტერიტორიებზე, რუსული ჯარებისა და ჯავშანტექნიკის დიდი რაოდენობით კონცენტრირების შესახებ, რასაც სექტემბერში დაგეგმილი სამხედრო წვრთნებისთვისკავკაზ–2012“ მზადებით ხსნიდნენ. მედიაში იყო ვერსია, რომ რუსული სპეცსამსახურები ინფორმირებულები იყვნენ ამ რაზმის გადაადგილების თაობაზე, მასში ჩანერგილი გრუ-ს აგენტურის მეშვეობით და საჯარისო ნაწილები საზღვართან სწორედ მას ელოდნენ. ასევე არ არის ახსნილი ქართული მხარის რადიკალური მოქმედების მიზეზები, რომელიც მანამდე მფარველობდა სალაფიტ მებრძოლებს თავის ტერიტორიაზე: ნუთუ, საქართველოდან „ბოევიკების“ გადასვლის დადასტურებული საბაბის გამოყენებით, მაშინ მართლაც ასეთი მაღალი იყო რუსული ჯარების შემოჭრის ალბათობა? 
ამ წერილში აღწერილი დაღესტნური კრიმინალური საგა, რომელმაც გაგრძელება საქართველოში ჰპოვა, მხოლოდ ერთი ფრაგმენტია ჩვენს გარშემო მიმდინარე პროცესების მოზაიკაში. როგორც ვხედავთ, ისლამური სამყაროს შიდაკონფესიური დაპირისპირება, რომელიც სირიის სამოქალაქო ომისა და რუსეთში ხშირი ტერაქტების სახით ვლინდება, მჭიდროდაა გადაჯაჭვული ავღანეთიდან ნარკოტრეფიკის გაკონტროლებაზე ბრძოლასთან, დიდი სახელმწიფოების გეოპოლიტიკურ ინტერესებთან და სპეცსამსახურების ფარულ აქტივობებთან.