ბელიკოვის ვირუსი პარლამენტში, ანუ ღია წერილი ბიძინა ივანიშვილს

«И мысль свою Беликов также старался запрятать в футляр. Для него были ясны только циркуляры и газетные статьи, в которых запрещалось что-нибудь... В разрешении же и позволении скрывался для него всегда элемент сомнительный, что-то недосказанное и смутное. Когда в городе разрешали драматический кружок, или читальню, или чайную, то он покачивал головой и говорил тихо:

             — Оно, конечно, так-то так, всё это прекрасно, да как бы чего не вышло.»                                       

ბატონო ბიძინა!

ჩემი კოლეგის, ექიმისა და მწერლის, ანტონ ჩეხოვის მოთხრობა „ადამიანი ფუტლიარში“ სასკოლო რუსულის პროგრამიდან თქვენც გეხსომებათ. ეს ციტატა საქართველოს პარლამენტში „ადგილობრივი თვითმმართველობის კოდექსის“ კანონპროექტის საკომიტეტო განხილვებს რომ დავესწარი, მაშინ ამომიტივტივდა მეხსიერებიდან. ამდენ ბელიკოვს, ერთად თავშეყრილს თუ ვნახავდი, და თანაც - საკანონმდებლო ორგანოში, რომელიც ხალხს გვიწყვეტს, თუ როგორ ვიცხოვროთ, - ყველაზე კოშმარულ სიზმარშიც კი არ მომელანდებოდა.

 „სოფლებში არჩევნების ჩატარება თავის ტკივილიაო“, - ბრძანა მსახიობმა დეპუტატმა და, სასწრაფოდ, კანონპროექტიდან ის თავები ამოიღეს, რომელიც დასახლებებში საზოგადოებრივი საბჭოების შექმნას, თბილისში კი - საუბნო საბჭოების არჩევას ითვალისწინებდა: ამაზე უნდა დავფიქრდეთ, დიდხანს ვიმსჯელოთ და მერე ვნახოთო, - იმ დეპუტატმა, რომელმაც ამ გაზაფხულზე არჩეული სოფლის თვითმმართველობებით  გამგებელ-მერების დაკრულზე მოცეკვავე ტერიტორიული ორგანოების რწმუნებულების ჩანაცვლების კანონპროექტი ჯერ დიდი ენთუზიაზმით შეიტანა,  შემდეგ კი თავადვე უკან გაიტანა. სხვა დროს ხალხის უფლებების დამცველად თავის გამსაღებელი, პარლამენტს გარეთ დარჩენილი ოპოზიციის ერთ-ერთი ძირითადი მოთხოვნა სწორედ საზოგადოების მონაწილეობის ამ ფორმების კანონპროექტიდან ამოღება გამხდარა, თურმე, უმრავლესობისთვის საფუძველი, „პოლიტიკური გადაწყვეტილებით“ საერთოდ ამოეღოთ ეს ნაწილი კანონპროექტიდან. როცა პოლიტიკოსებს პარლამენტში ვირჩევთ, მაშინ „ხალხი ბრძენია“, მაგრამ სკამებზე ოთხი წლის ვადით მოჯდომის შემდეგ ხალხს რომ საკუთარი საყოფაცხოვრებო გარემოს კეთილმოწყობის საკითხებზე მსჯელობის უფლება მისცენ, ეს საფრთხილო თემა ყოფილა: „ვაითუ რამე მოხდეს?“

 „რა საჭიროა ეს ორი სათაური?“ - იხუმრა ერთმა დეპუტატმა „სახელმწიფო რწმუნებული - გუბერნატორების“ ტიტულატურაზე, მეორემ ეს „ნამესტნიკები“ გრენლანდიის პეიზაჟს შეადარა, თუმცა, საკომიტეტო მოსმენებზე არსებული სიტუაცია ამ საპარლამენტო ასოციაციების გარეშეც ჰგავდა კინოფილმს „ცისფერი მთები“. მთავრობის მიერ 30 ოქტომბერს მოწონებული კანონპროექტი მუნიციპალიტეტების საკრებულოების წევრთაგან რეგიონული საბჭოს შექმნას ითვალისწინებდა, რომელსაც გუბერნატორისთვის ზედამხედველობა უნდა გაეწია, მაგრამ ე.წ. „არასაპარლამენტო ოპოზიციის“ მოთხოვნით, რომელსაც ბოლო არჩევნებზე ხალხმა საერთოდ არ დაუჭირა მხარი, საპარლამენტო უმრავლესობამ კოდექსის ეს იდეაც განხილვის დაწყებისთანავე დაიწუნა: „ვაითუ, რამე მოხდეს?“ ქვეტექსტი ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში სეპარატიზმის გაჩენის ნაკურთხი ფობია იყო. „ენის, მამულისა და სარწმუნოების“ ბაირაღის ქვეშ დარაზმული დეპუტატები ისე მედგრად იბრძვიან „კოდექსიდან“ ურჩხულის მეშვიდე თავის ამოსაკვეთად, რომ წმინდა ილია მართლის ნააზრევი თვითმმართველობის თაობაზე მათთვის არგუმენტად არ გამოდგება. განმარტებისთვის: „კოდექსით“ გათვალისწინებული დაკომპლექტების წესით, ქვემო ქართლის 48-50 წევრიან საბჭოში, მაქსიმუმ, 20-23 აზერბაიჯანელი შეეყვანათ იმავე პარტიებს, რომლებიც ზამთრის მოახლოვებისას შიშებმა მოიცვა, ხოლო 38-40 კაციან სამცხე-ჯავახეთის საბჭოში კი 10-12 სომეხი ეროვნების დეპუტატი აღმოჩენილიყო, მაგრამ ამის დამთვლელი არც პარლამენტში, და არც მის გარეთ, არავინ აღმოჩნდა, - რაციონალური არგუმენტები სიახლის მოშიშარ ბელიკოვებზე არ მოქმედებს, ირაციონალური მოწოდებები კი ისეთი სიძლიერისაა, რომ მათში დაეჭვებაც კი მკრეხელობად მიაჩნიათ.

„დემოკრატია, ცხადია, კარგია და საჭიროა, მაგრამ არ უნდა იყოს იმდენად ზედმეტი, რომ ხელს უშლიდეს მართვას“, - ქალბატონ დეპუტატს ხალხის მმართველობა ხელის სასწორით ასაწონი პროდუქტი ალბათ არ ჰგონია, რომელმაც შეიძლება სადილი გადაუმლაშოს, მაგრამ, „ვაითუ რამე მოხდეს?“ ბელიკოვის ვირუსის ეპიდემია მძლავრობს პარლამენტში და მას მხოლოდ თქვენ თუ უწამლებთ, ბატონო ბიძინა.

ერთი სეთურის მოშორების გამო თქვენდამი უღრმესი მადლიერების გრძნობით განმსჭვალული საზოგადოების იმედად, რომელსაც პროგრესი სწყურია, კვლავ სამოქალაქო სექტორში თქვენი დანაპირები გადასვლაღა რჩება.   რეფორმის იდეებზე მომუშავე საზოგადოებრივ საბჭოსთან შეხვედრაზე თქვენ მხარი დაგვიჭირეთ და გვითხარით, რომ „ადგილობრივი თვითმმართველობა ხალხის გააქტიურების  ქმედითი ინსტრუმენტი შეიძლება გახდეს“, მაგრამ თქვენი ხელმოწერით პარლამენტში შესულ კანონპროექტს მალე ისე გამოშიგნავენ ის დეპუტატები, ვინც თავი დაირწმუნა, რომ მათი ღირსებების გამო გახდნენ ხალხის რჩეულები გასული წლის 1 ოქტომბერს, და არა - თქვენი ავტორიტეტის ლოკომოტივობით, ამ ინსტრუმენტისგან უხარისხო პლასტმასის ბუტაფორია შეგვრჩება ხელთ - ის, რაც აქამდე იყო და არ მოგვწონდა.

კოალიცია „ქართული ოცნების“ წინასაარჩევნო პროგრამიდან ამონარიდი რომ შევახსენე და დანაპირების შესრულებაზე ხელაღება ვუსაყვედურე, არ ესიამოვნათ,  - ვაჭვობ, პარლამენტს ჯადო აქვს და იქ მყოფთა ქვეცნობიერში მალულად ჯდება ძალაუფლებით ამპარტავნების ვირუსი: „შიში თუ არა აქვს ადამიანს, შიში - დაიღუპება უეჭველად. მაგრამ მარტო შიშიც არ კმარა, სხვაცაა საჭირო კიდევ. ერთი რომ, კაცი ჩონგურის სიმივით უნდა იყოს დაჭიმული სულ. თავის ნებაზე თუ მიუშვი მოხავდება და დაძაბუნდება. დაძაბუნებული კაცი ვერც თავს წაადგება და ვერც ქვეყანას... რავარც მოაკლებ საზრუნავს და რავარც მოხავების და მოდუნების საშუალებას მისცემ, უმოკლდება წუთისოფელი“.

ამ ვირუსისადმი იმუნიტეტი, ჩემი მწირი თვალსაწიერიდან, მხოლოდ თქვენ აღმოგაჩნდათ, ამიტომ მოგმართავთ თხოვნით: შეუძახეთ ფუტლარში შემალულ პარლამენტარებს, თორემ ერთადერთ დემოკრატიულ ნორმას, რაც ჯერ კიდევ შერჩა კანონონპროექტს - მერებისა და გამგებლების პირდაპირ არჩევას - „ვაითუ, რამე მოხდეს“ პრინციპით, არ დააკანონებენ.

დიდი პატივისცემით,

მამუკა აბულაძე,

 ექიმი და პუბლიცისტი 

(ჩეხოვის წაბაძვით)

რეგიონალიზმის ოცწლიანი შიში

ჩვენში მყარად არის ფეხმოკიდებული აზრი: „რომ არ ყოფილიყო ე.წ. „სამხრეთ ოსეთის“ ეთნიკური ადმინისტრაცია, ჩვენ არ გვექნებოდა ქართულ-ოსური კონფლიქტი, რამეთუ ქართველებსა და ოსებს შორის შესანიშნავი ურთიერთ-დამოკიდებულება არსებობდა. სეპარატიზმისაკენ საქართველოს ოსური მოსახლეობა „ეთნიკურმა ადმინისტრაციამ“ წააქეზა. ასევე იყო აფხაზეთში“. ზედაპირულად მართლაც ასე ჩანს: არ არის ადმინისტრაცია - არ არის პრობლემა. თუმცა, ვინც ღრმად გაქექავს გასული საუკუნის 80-90-იანი წლების ამბებს, სოხუმსა და ცხინვალში სეპარატიზმის გაჩენის ისეთ ფესვებს წაადგება, რომლებზეც დღეს არ წერენ ისტორიის სახელმძღვანელოებში და არც საუბრობენ.

აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის ავტონომიების არსებობა თავისთავად ვერ იქნებოდა სეპარატიზმის გაჩენის მიზეზი და, რეალურად, არც იყო: კრემლის მიერ მართულმა პარტიულ-სამეურნეო ნომენკლატურამ ის საკუთარი მიზნების მისაღწევ ინსტრუმენტად გამოიყენა. მხოლოდ „კა-გე-ბეს“ ძალისხმევა ვერ აღმოჩნდებოდა საკმარისი იმ მოვლენების გამოსაწვევად, რაც მოხდა ამ კუთხეებში, რომ არა თავად აფხაზური და ოსური ადგილობრივი ელიტების ინტერესები, რომლებიც თავიანთი საქმიანობის (მ.შ. „ბიზნესების“) პერსპექტივებს მოსკოვში ხედავდნენ, და არა - თბილისში, საიდანაც საკუთარი მდგომარეობისათვის საფრთხე დაინახეს: საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადებით ისინი კარგავდნენ მდგომარეობის შენარჩუნების გარანტიებს, რომლებსაც მათ კრემლი აძლევდა. უნდა ითქვას, რომ ეს საფრთხე რეალური იყო. „ეროვნული მოძრაობისგან“ ზურგმიცემულ, აფხაზეთში მცხოვრებ ქართველ ჩინოსანთა ხარბი მზერის მათ თანამდებობებზე და გავლენის სფეროებზე დამიზნება, ასევე თბილისიდან ცხინვალში „თბილ სკამებზე“ მოსხდომის მოსურნეთა გაჩენა ლოგიკური იყო „კომუნისტური ინტერნაციონალიზმის“ დოგმების რღვევისა და ნაციონალისტური განწყობების საყოველთაო აზვირთების კვალობაზე.

ანალოგიური ფესვები ჰქონდა მთიანი ყარაბაღის სეპარატიზმსაც, რომლის პარტიულ-სამეურნეო ნომენკლატურა საკუთარ პერსპექტივებს ერევანში ხედავდა. აქაც, შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად, მიღწეულ იქნა „დამოუკიდებლობა“, მაგრამ აზერბაიჯანთან ომისა და ნაციონალიზმის აღზევების ტალღაზე მომძლავრებულმა ყარაბაღულმა ელიტამ სწორედ სომხეთის დედაქალაქში მოახერხა გავლენიანი პოზიციების მოპოვებით თვითრეალიზება.

20 წლის შემდეგ მაინც უნდა ითქვას გახსნილად, რომ სოხუმსა და ცხინვალში ადგილობრივი ადმინისტრაციების არსებობა ის ფარი აღმოჩნდა, რომელიც აფხაზურმა და ოსურმა ელიტებმა ქართული პოლიტ- და ბიზნეს-ელიტების ექსპანსიისგან თავის დასაცავად აიფარეს, საკუთარი ინტერესები კი „ერთა თვითგამორკვევის“ და „რუსეთთან ძმობის“ ლოზუნგებით გააფორმეს. მეზობელი აგრესორი სახელმწიფოს სპეცსამსახურების ხრიკები უშედეგო აღმოჩნდებოდა, რომ ვერ ეპოვა ხელმოსაჭიდი სეპარატიზმის სოციალურ საფუძვლებში. ეთნიკური უმცირესობებით დასახლებულ რეგიონებში მათი კულტურული, ინტელექტუალური, პოლიტიკური ელიტების და ბიზნეს-წრეების, ასევე ადგილობრივი  ადმინისტრაციების არსებობა თავისთავად არ შობს სეპარატიზმს, თუ ეს უმცირესობები ინტეგრირებული არიან საერთო-სახელმწიფოებრივ ცხოვრებაში, რეალურად უზრუნველყოფილია მათი განვითარების შესაძლებლობა და თანასწორუფლებიანობა, რაც აღარ აჩენს შიშებს ეროვნული, რელიგიური ან სხვა რაიმე ნიშნით შესაძლო დისკრიმინაციის თაობაზე. ამის კარგი მაგალითია შვეიცარიის კონფედერაცია, რომლის გერმანულენოვან ნაწილში არ გაჩენილა სეპარატისტული განწყობები და მიერთების სურვილი ჰიტლერულ გერმანიასთან, რომელიც მსოფლიოზე გაბატონებას ლამობდა. ასევე შეიძლება იქნას მოყვანილი მოლდოვასგან დნესტრისპირეთის რესპუბლიკის მოხლეჩის მაგალითი, როცა გამოყოფილ ტერიტორიებს მანამდე არ ჰქონდათ ერთიანი ეთნიკური ადმინისტრაცია ან რაიმე სახის ავტონომია, მაგრამ რუსეთის მე-14 არმიის ქ.ტირასპოლში  ყოფნა იქ სეპარატისტული ტენდენციების განვითარების საფუძველი გახდა.

ახლო წარსულის მწარე გამოცდილებამ ქვეყნის სახელმწიფოებრივ მოწყობაში არათუ ფედერალიზმის შემოღების, არამედ რეგიონალიზმის მიმართაც კი ქართულ საზოგადოებას ფობიები გაუჩინა. 1995 წელს ჯერ კიდევ გვჯეროდა, რომ შესაძლებელი იყო დაკარგული ტერიტორიების სწრაფად დაბრუნება. ეს იმედი და რეგიონალიზმის შიში გამოსჭვივის კონსტიტუციის მაშინდელ ჩანაწერში, რომელიც დღემდე გვისპობს ამ თემაზე დისკუსიის შესაძლებლობას: „საქართველოს ტერიტორიული სახელმწიფოებრივი მოწყობა განისაზღვრება კონსტიტუციური კანონით, უფლებამოსილებათა გამიჯვნის პრინციპის საფუძველზე, ქვეყნის მთელ ტერიტორიაზე საქართველოს იურისდიქციის სრულად აღდგენის შემდეგ“(მუხლი 2.3). მახსოვს მაშინდელი მოყალბო არგუმენტიც, - „ქვეყნის მოწყობის საკითხს მხოლოდ ქართველები ხომ ვერ გადავწყვეტთ, აფხაზებთან და ოსებთან ერთად უნდა ვიმსჯელოთო“. დღევანდელი რეალობა იმის ოპტიმიზმის საფუძველს არ იძლევა, რომ „მთელ ტერიტორიაზე იურისდიქციის სრულად აღდგენა“ უახლოეს ათწლეულში მაინც მოხდება და ყველაზე დიდი ოპტიმისტებიც კი „რუსეთის რღვევა-ნგრევის“ მოლოდინში არიან. ასე რომ, უპრიანი ხდება საკითხის დასმა, როდემდე უნდა იქნას დოგმატიზირებული ეს კონსტიტუციური ჩანაწერი, და რატომ არ შეიძლება დავიწყოთ მსჯელობა ქვეყნის ტერიტორიული მოწყობის უკეთეს მოდელზე, რომლითაც კომუნისტების დროიდან შემორჩენილ, არსებულ დრომოჭმულ სისტემას ჩავანაცვლებთ?

ამ კითხვის საჯაროდ დასმისთანავე ავტორის მიმართ ბრალდებების კორიანტელი რომ დადგეს, გასაკვირი არ იქნება, იმდენად ძლიერია სტერეოტიპული აზროვნების, ძვალ-რბილში გამჯდარი კლიშეების ძალა. უმალ გაიჟღერებს: „საქმე, როგორც ჩანს, შეეხება არა უბრალოდ ადმინისტრაციული მმართველობის საშუალების ძიებას, არამედ, ალბათ, არსებობს საქართველოს ფედერალიზაციის, ავტონომიურ ტერიტორიებად დაყოფის სურვილი, რომლის პირველ საფეხურად ფედერაციული სახელმწიფოს გამოცხადება მოიაზრება, რომელსაც ალბათ კონფედერაციის შექმნა, შემდეგ კი ქვეყნის უსისხლო დაშლა მოჰყვება“. („რეგიონალიზმი შეაფერხებს ეროვნულ კონსოლიდაციას“, 19.07.2002).  როგორც სოციალური ქსელებიდან შევიტყე, ამგვარი სურვილი ჰქონიათ: რუსეთს, ფედერალიზმზე ჩაციკლულ მასონებს და „ქართველთა ეროვნული კონსოლიდაციის“ სხვა მტრებს. შესაბამისად, კონსტიტუციის იმ ერეტიკოს გამკრიტიკებელს, რომელიც განვითარების დამაბრკოლებელ ცნობილ მუხლზე ხმის ამოღებას გაბედავს, „მოღალატის“ იარლიყისა და ანათემაზე გადაცემის მოპოვების მაღალი შანსი აქვს.

წინასწარ შემიძლია ვთქვა, რომ ახალი არაფერი იქნება და ასეთი არგუმენტი აფრიალდება: “დავუშვათ, რეგიონალიზმს დაამთხვევენ არსებულ სამხარეო მოწყობას, ანუ ამჟამინდელი მხარეები იქცევა შესაბამისად, ინსტიტუირებულ რეგიონებად... ამით ჩვენ გადავდგამთ ნაბიჯს არათუ სახელმწიფოებრივ-ადმინისტრაციულ, არამედ ეროვნული ცნობიერებისა და თვითშეგნების დივერსიფიცირებისკენ. ისტორიული მხარეების ინსტიტუირებით და შესაბამისი მმართველობა-თვითმმართველობის სტრუქტურების ორგანოთა შექმნით, ძალაუნებურად სათავეს დავუდებთ რეგიონული ეთნოიდენტიფიკაციის პროცესს, რაც აუცილებლად დააკნინებს დროთა განმალვობაში საერთო სახელმწიფოებრივ, ეროვნულ იდენტიფიკაციას“. არდაწყებული დისკუსიის ბოლოს, წესით, უნდა გაიჟღეროს: „დარჩეს ყველაფერი, როგორც არის,  სამხარეო დონეზე კი შენარჩუნდეს მმართველობითი სტრუქტურები!“ („დილის გაზეთი“, 23.07.2001).

შესაძლებელია თუ არა მართლაც ისე მოხდეს, რომ რეგიონებში „მმართველობა-თვითმმართველობის სტრუქტურების შექმნის“ შემთხვევაში „ქართლელობა, კახელობა, იმერლობა და ა.შ. ჩამოყალიბდება და ისინი ჩამოყალიბდებიან, ვითარცა თავისთავადი ეთნიკური ერთეულები“? შუა საუკუნეებში ქვეყანა ასწლეულების განმავლობაში იყო ფეოდალური დაქუცმაცების პირობებში და  ასეთი რისკები მართლაც არსებობდა, მაგრამ იმდროინდელი პრიზმით  XXI საუკუნის საქართველოს განვჭვრეტა არ არის მართებული. დღეს საერთო-ეროვნული კონსოლიდაციის  მაშინდელ ფაქტორებზე (ენა და რელიგია) უფრო ძლიერი მატერიალური, გნებავთ, განსხეულებული ერთობის ფაქტორი არსებობს, თბილისის სახით, სადაც თავმოყრილი არიან საქართველოს ყველა პროვინციის შვილები და 2-3 თაობის განმავლობაში ჯერ კიდევ ინარჩუნებენ კუთხურ იდენტიფიკაციას, სანამ სოფლად სახლსაც არ გაყიდიან და საბოლოოდ არ გათბილისელდებიან. დედაქალაქში მყოფი ინტელიგენცია აძლევს ტონს არა მხოლოდ პოლიტიკურ, კულტურულ, სამეცნიერო თუ სხვა პროცესებს, არამედ ქალაქის მეტყველებაც კი სალიტერატურო ენის ნორმებს ედება საფუძვლად. თბილისის სიდიდის გამო დემოგრაფიული „თავკომბალობა“ მრავალ ნეგატიურ ასპექტსაც შეიცავს, მაგრამ ერის კონსოლიდაციის თვალსაზრისით ის ძალზე მყარი ფიზიკური სუბსტრატია.

საეჭვოა, რომ რეგიონული ადმინისტრაციული ცენტრების გაჩენამ დააკნინოს თბილისის მაკონსოლიდირებელი როლი. წარმოვისახოთ ეს ზუგდიდის მაგალითზე ისევე, როგორც ამას ოპონენტები აკეთებენ, - „მეგრული სეპარატიზმი“ ხომ უნიტარიზმის მოტრფიალეთათვის ერთ-ერთი ტაბუირებული თემა და, იმავდროულად, ჩურჩულით ნათქვამი არგუმენტია.

დავუშვათ, სკოლებში მეგრული ენის გრამატიკა ისწავლება, წიგნები და გაზეთებიც კი იბეჭდება (ალბათ, მესტიაში - სვანურად იქნება). გამოჩნდა რამდენიმე პარანოიკი, ან უცხოეთის მიერ დაქირავებული, და სეპარატიზმს ქადაგებს: „ფოთი, ანაკლია და ზუგდიდი, თხილი და მანდარინი მშვენივრად გვაცხოვრებს მეგრელებს, რაში გვინდა თბილისის დიქტატი?!“ იმდენი ქნეს, რეგიონულ რეფერენდუმს მიაღწიეს (ეს დღევანდელი კანონმდებლობით დაუშვებელია). აი ახლა კი წარმოიდგინეთ, რა ამბავი ატყდება თბილისში და რამდენი გათბილისელებული მეგრელი ჩავა თავის მშობლიურ დაბა-სოფლებში სეპარატისტებთან საბრძოლველად, - არა მხოლოდ პატრიოტული  სულისკვეთებით, არამედ წმინდა პრაგმატული მოსაზრებებითაც, - მათ არ სურთ „თეთრ ყვავებად“ ქცევა და საკუთარი აწყობილი ცხოვრების დანგრევა ვიღაც „ხანგების“ გამო. თუ ხმას არ ჩაიკმენდენ „სამეგრელოს რესპუბლიკის“ იდეის ავტორები, თბილისიდან ჩამოსული „მეგრული სამხედრო ბატალიონისგან“ ალიყურები და ჩაწიხვლა არ ასცდებათ. იგივე ფანტასტიკური ჟანრის სცენარია მოსალოდნელი გურიის, იმერეთის, კახეთის თუ სხვა „რესპუბლიკების“ გამოცხადების შემთხვევაში.

სხვათა შორის, აღწერილი მექანიზმით არც ყბადაღებული „ჯავახკის“, ანუ ჯავახეთის სომხური სეპარატიზმის თემის ამოწურვა არის უკვე შეუძლებელი (ასეთი საფრთხის შემთხვევაში), რამდენადაც რეგიონის ინტეგრაცია სულ უფრო მეტად ხდება ქართულ ეკონომიკურ სივრცეში. რა თქმა უნდა, თუ ამ პროცესს ადგილობრივი კულტურულ-ინტელექტუალური ელიტის თბილისში და ახალციხეში თვითრეალიზაციის შესაძლებლობა დაემატა, და არა მხოლოდ ერევანში, როგორც აქამდე იყო. ასეთ შემთხვევაში ნინოწმინდისა და ახალქალაქის სომხურ სკოლებში ქართული ენის სწავლება თავისთავად გახდება ძალზე მოთხოვნადი, ყოველგვარი სპეციალური „სახელმწიფო პროგრამის“ გარეშე.

გამონაკლისი, ჯერ-ჯერობით, ქვემო ქართლია, რომლიდანაც საკადრო პოტენციალი ათასობით კილომეტრის მოშორებით - ბაქოში ეძებს საკუთარ პერსპექტივას. ამიტომაც ჩვენი მმართველები, ამ რეგიონში მშვიდობისა და „საარჩევნო ხმების“ მოსაპოვებლად,  ხშირად ალიევების კარს სტუმრობენ. ამგვარი მდგომარეობა სახელმწიფოს იმ უნიტარული მოდელის ბრალია, რომელშიც აზერბაიჯანელებს, მაქსიმუმ, პარლამენტში 1-2 დეპუტატისა და გამგებლების მოადგილეების რამდენიმე თანამდებობა თუ ეკუთვნით. „სიტუაციის მართვა“ აქ ქართული სპეცსამსახურების მიერ ადგილობრივი ლიდერების „დავერბოვკებით“ ამოიწურება. აზერბაიჯანული ფირმების ბოლოდროინდელი აქტივობა სიტუაციის შეცვლას იწყებს: „სოკარს“, „ემბავუდს“ და სხვა ფირმებს საკუთარი ბიზნესის ქვეყნის მასშტაბით გაშლა აქვთ განზრახული. ისინი თავიანთ სტრუქტურებში ძირითადად აზერბაიჯანელებს ასაქმებენ, მაგრამ ადგილობრივებს ეს უჩენს საკუთარ სახლთან სიახლოვეს დასაქმების შანსს. სწორი პოლიტიკის წარმართვით ამ ეთნიკური უმცირესობის სახელმწიფოს ცხოვრებაში წარმატებული ინტეგრაცია იქნება შესაძლებელი.

„ჩვენი უჭკვიანესი მეფეები და სახელმწიფო მოღვაწეები მუდამ იმის ცდაში იყვნენ: საქართველოს სახელმწიფოს მშენებლობაში საქართველოში მცხოვრები ყველა ტომის, ენისა და ჯიშის ხალხი ჩაერთოთ“ (კ.გამსახურდია). ხელოვნურად, როგორც ეს დღემდე კეთდებოდა, საქმე არ გამოვა, ხალხს (მ.შ. ეთნიკურ უმცირესობებს) უნდა მიეცეს საშუალება, თავად გამოავლინოს საკუთარი ლიდერები, რომლებიც სახელმწიფოს სამსახურში ჩადგებიან. მაგრამ სად მიეცემათ მათ ასპარეზი, რა ინსტრუმენტები არსებობს ადგილებზე, მმართველობა-თვითმმართველობებში მყარად მოკალათებული, თბილისიდან მხარდაჭერილი კლანების პირობებში? ალბათ დროა დავფიქრდეთ, რომ უნიტარიზმზე ჩაბღაუჭება და რეგიონალიზმის ფობიები ხელს უშლის კარგი დევიზის განხორციელებას: „გადავადნოთ ჩვენი ეთნიკური ვინაობა სახელმწიფოებრიობის ბრძმედში და ვიქცეთ თანამედროვე ერად!“
გაზეთი "ქრონიკა+", #27, 22.10.2013

მავთულხლართები მომავალი პრეზიდენტისათვის

საოკუპაციო ზოლის გასწვრივ, ე.წ. სამხრეთ ოსეთთან „დე-ფაქტო“ საზღვრის გადმოწევასა და ზედ მავთულხლართების გაჭიმვას რუსული გარნიზონი ინტენსიურად მას შემდეგ შეუდგა, რაც საქართველოში გამოიკვეთა ძირითად საპრეზიდენტო კანდიდატთა ვინაობა. მაისის მეორე ნახევრიდან, პერიოდულად, რუსული მხარე არ ზოგავს სამხედროთა შრომასა და ლითონის კონსტრუქციებზე დასახარჯ ფულს, რომ ეს თემა აქტუალური იყოს, თუმცა ყველასათვის ცხადია, რომ ეს ღონისძიებები არ არის ნაკარნახევი არც სოჭში ოლიმპიადის ჩატარების უსაფრთხოების გაზრდის მოსაზრებებით და  არც მავთულხლართებს აქვთ რაიმე  სამხედრო დანიშნულება. რუსული პროვოკაციის მიზანი რომ ქართულ საზოგადოებრივ აზრზე ზემოქმედებაა, ეს ნათლად ჩანს იმ გარემოებიდან, რომ სამხედროები სწორედ დასახლებებზე „საზღვრის“ გადატარებას ესწრაფვიან, რათა რაც შეიძლება მეტი ოჯახი გაამწარონ ხელოვნურად შექმნილი პრობლემებით და ამ გზით, მაქსიმალურად დიდი ხმაური ატყდეს მედიაში „მცოცავი ოკუპაციის“ გამო, საზოგადოების ყურადღებაც უპირველესად ამ პრობლემის სიმწვავესა და გადაუჭრელობაზე იყოს მიმართული. წონასაარჩევნო კამპანიის პერიოდისთვის ამ ცინიკური ქმედებების დამთხვევა მიანიშნებს იმაზე, რომ ეს არის ჩვენს შიდაპოლიტიკურ საქმეებში მეზობელი სახელმწიფოს ირიბი ჩარევა, სასურველი შედეგის მიღების მიზნით, ხოლო დვანელებისა და დიცელების ტრაგედია, ცხადია, კრემლს არ აწუხებს, ისევე, როგორც არ ადარდებდა ასიათასობით დევნილის ბედი განვლილ ორ ათწლეულში.

შეიძლება ითქვას, რომ რუსული ჩანაფიქრი, ამ ეტაპზე მაინც, წარმატებით ხორციელდება: მავთულხლართებისა და საზღვრისპირა სოფლების მცხოვრებ უბრალო ადამიანთა გაჭირვება  გახდა წამყვანი თემა მედიაში, ამაზე კამათობენ პოლიტიკოსები, ოპოზიციამ ხელისუფლების საკრიტიკო მსუყე ლუკმა ჩაიგდო ხელთ და მთავრობის უუნარობის აფიშირებას ახდენს, ეწყობა საპროტესტო აქციები, კონცერტები, უცხოელი დიპლომატები კონფლიქტის ზონაში ჩადიან და საკუთარი თვალით ნახულობენ რუს სამხედროთა უგუნურობის ფაქტებს, ალაპარაკდა საერთაშორისო საზოგადოება... ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, რომ კრემლი დემონსტრატიულად იქცევა, რომ ყველას დაანახოს: „აი, რა ცუდი ბიჭი ვარ, ცუდ საქმეებს ვაკეთებ, მაგრამ მაინც ვერ დამსჯით და კუთხეში ვერ დამაყენებთო“. ქართველობა ხედავს, რომ ახალი ხელისუფლებაც, ჩრდილოელ მეზობელთან ურთიერთობების დარეგულირების მისეული კურსით, და დასავლელი მოკავშირეებიც უძლურნი არიან, გადაჭრან პრობლემა. შედეგად, ხალხში ძლიერდება 2008 წლის აგვისტოს ომში მარცხით საფუძველდადებული კაპიტულანტური განწყობები.

ამ ფონზე ნინო ბურჯანაძეს, რომელიც გვპირდება, რომ „რუსეთს მავთულხლართებს ააღებინებს“, ეძლევა საშუალება, მოახდინოს ელექტორატის მობილიზება, რომელსაც ყელში ამოუვიდა განუწყვეტელ დაძაბულობაში ცხოვრება და ფიქრობს: „დიდ დათვს“ მაინც ვერ მოვერევით, ამიტომ, მშვიდობის სანაცვლოდ, ხომ არ აჯობებს, დასავლურ კურსზე უარი ვთქვათ და, ეგებ, ეკონომიკური თვალსაზრისით, რამე მაინც ვიხეიროთ?

მედალს, როგორც ყოველთვის, ორი მხარე აქვს და შექმნილი სიტუაცია, იმავდროულად,  ხელს აძლევს „ნაცინალურ მოძრაობას“, ასევე მოახდინოს საკუთარი პროდასავლურობის დემონსტრირება როგორც ევროპისა და ამერიკის, ასევე, ანტირუსულად განწყობილი საზოგადოების თვალში, გამოჩნდეს ერთადერთ „პატრიოტულ“ ძალად და საარჩევნო ურნასთან მისულ ამომრჩეველს დავით ბაქრაძის სასარგებლოდ გადააწყვეტინოს ხმის მიცემა.

„მცოცავი აგრესიის“ თემა განვლილ ერთ წელიწადში კოალიცია „ქართული ოცნების“ მიერ გაკეთებული საქმეების ნიველირებას ახდენს და აზარალებს სახელისუფლებო კანდიდატს, შესაბამისად, მისი აქტუალიზება საპრეზიდენტო არჩევნების პირველივე ტურში გიორგი მარგველაშვილის გამარჯვებისთვის ხელისშეშლისკენაა მიმართული.

მიუხედავად სოციოლოგიური კვლევების დამკვეთ-შემსრულებების ობიექტურობისადმი სკეპტიკური დამოკიდებულებისა, საყურადღებოა „სამოქალაქო ჩართულობის ცენტრის“ მიერ 17 სექტემბრიდან 11 ოქტომბრამდე ჩატარებული კვლევის შედეგები, სადაც გამოკითხულ 3755 თბილისელთაგან გიორგი მარგველაშვილს მხარს უჭერს 32,7%, ნინო ბურჯანაძეს - 28,7%, დავით ბაქრაძეს - 14,06%, შალვა ნათელაშვილს - 5,7%, არც ერთს - 2,9%, სხვა კანდიდატებს - 5,50%, 8,5%-ს კი ჯერ არ გადაუწყვეტია. მოყვანილი ციფრები მხოლოდ თბილისის განწყობებს ასახავს და რეგიონებმა შეიძლება რომელიმე მხარეს „გადაწონონ“, მაგრამ ის ილუზია, რომ სოფლებში ყოველთვის ხელისუფლებას უხრიან თავს, გასული წლის 1 ოქტომბრის არჩევნებმა თუ ბოლომდე ვერ გააქრო, წლევანდელი არჩევნები საპნის ბუშტივით გახეთქავს, თუ, რა თქმა უნდა, მმართველები არ წავიდნენ შედეგების გაყალბებაზე იქ, სადაც „დამკვირვებელთა მახვილი თვალი“ ვერ მისწვდება.

საპრეზიდენტო კანდიდატებისადმი მარდაჭერის თვალსაზრისით სიტუაცია რომ რეგიონებშიც საკმაოდ ჭრელია, ეს საიდუმლო არ არის, ამიტომ სადმე, „მიუვალ ადგილებში“ ბიულეტენების ჩაყრა ან ოქმების გადაწერა, თუ ამას სისტემური ხასიათი არ ექნა, შედეგებზე მნიშვნელოვან გავლენას ვერ მოახდენს. მასობრივი გაყალბების შემთხვევაში კი იზრდება საპროტესტო გამოსვლებით დესტაბილიზაციის რისკი, რაც ხელისუფლებას, წესით, არ უნდა აწყობდეს.

არჩევნების შედეგების გაყალბებას რომ მასობრივი არეულობები შეიძლება მოჰყვეს, „ნაციონალური მოძრაობის“ ციხეში მჯდომი გენერალური მდივანი „ფეისბუქით“ იკვე აცხადებს: „რუსეთის ძალადობრივი პოლიტიკა საქართველოს მიმართ არ იცვლება - მას დაგეგმილი აქვს შიდა არეულობის მოწყობის გზით შეაფერხოს საქართველოს ევროკავშირთან ინტეგრაციის პროცესი... არჩევნების მეორე დღეს, გაყალბების საბაბით, ნინო ბურჯანაძის ხელით რუსეთს განზრახული აქვს თბილისში არეულობის მოწყობა, რაც დაახლოებით იქნება 26 მაისის სცენარის განმეორება.“ ბურჯანაძემ უმალ უპასუხა: "ნაციონალური მოძრაობა" "ქართული ოცნების" უუნარობის გამო გათავხედდა. ის, რომ ვანო მერაბიშვილი დღეს ამ განცხადების გაკეთებას ბედავს, ეს არის "ქართული ოცნების" დანაშაული... როგორც კუზიანს სამარე არ გაასწორებს, "ნაციონალურ მოძრაობას", პოლიტიკური სამარის გარდა, არაფერი გაასწორებს“.

„26 მაისის სცენართან“ დაკავშირებით მერაბიშვილს, როგორც ჩანს, „მცირე ამნეზია“ დაემართა და დაავიწყდა, რომ ვანოს მიერ მაშინდელი გამოსვლების სასტიკად და საჩვენებლად დარბევა რომ არა, შეიძლება საპროტესტო მუხტს იმ მასშტაბებისთვის არ მიეღწია, რომელმაც „ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლება გადაიყოლა. დავუშვათ, მხოლოდ წყლის ჭავლის გამოყენებით, „ცივილურად“ რომ დაეშალა იმ ღამეს „სახალხო კრების“ ხუთასიოდე მომხრე, მოვლენები სხვა გზით წარიმართებოდა და, ეგებ, თავადაც არ მჯდარიყო ახლა ციხეში. საეჭვოა, ღარიბაშვილმა ოდესმე არ გაითვალისწინოს წინამორბედის შეცდომა და მშვიდობიანი საპროტესტო გამოსვლების შემთხვევაში „26 მაისის“ დარბევა გაიმეოროს: „მეორე ბიძინა“ აღარ გამოჩნდება, რომ გაავებული მასები მოთოკოს, არჩევნებითა და „კოჰაბიტაციით“ დააოკოს. ცხადზე ცხადია, რომ ნებისმიერი მთავრობა, ვინც ძალადობაზე წავა, უკვე სისხლიანი ანგარიშსწორებისთვის იქნება განწირული.

ასე რომ, ხელისუფებას არ აწყობს არჩევნებისშემდგომი აპოკალიპტური სცენარების განხორციელებისათვის რაიმე საბაბის მიცემა, ამიტომ, არ უნდა შეეცადოს საკუთარი ფავორიტის გაყალბების გზით გაყვანას. მას მოსახლეობის მხარდაჭერის იმედი აქვს, რომელსაც არაფერი ეტყობა საიმისო, რომ ქვეყანაში არეულობა სურდეს და აქცენტს წინასაარჩევნო აგიტაციაზე გააკეთებს. იმ შემთხვევაში, თუ მარგველაშვილმა მართლაც ვერ შეძლო 50%-ზე მეტი ხმის მიღება, „ოცნება“ ასევე მშვიდად წავა არჩევნების მეორე ტურზე, სადაც, თუ ზემოთმოყვანილი კვლევის ციფრები რეალობასთან ახლოსაა, თითქმის განაღდებული ექნება გამარჯვება, პროდასავლურ-პრორუსული  ორიენტაციით პოლარიზებულ საზოგადოების პირობებში, გამოკლებული საპრეზიდენტო კანდიდატების ხმების გადანაწილების ხარჯზე.

დღეს ისე ხატავენ სიტუაციას, თითქოს მმართველ ძალას მეორე ტურის ცეცხლივით ეშინია. შესაძლოა, ეს მართლაც ასე იყოს ცალკეული პირებისათვის, ვინც მარგველაშვილის წინასაარჩევნო კამპანიას ხელმძღვანელობს და 60-70%-ის გარანტიას აძლევს პრემიერს, მაგრამ მათი ფიასკო სულაც არ ნიშნავს ივანიშვილის იმიჯის შელახვას, პირიქით, საერთაშორისო ასპარეზზე კოალიცია კიდევ უფრო გაიმყარებს დემოკრატიული მმართველის სახელს, ხოლო თუ ზოგიერთი პოლიტიკოსი სკამს ან მინისტრის პორტფელს დაკარგავს ახალ მთავრობაში, ეს მისი პირადი ტრაგედია იქნება, და არა - „ქართული ოცნების“, შეიძლება - პირიქითაც, ზოგიერთ სახელგატეხილ ფიგურაზე ხელის შეწმენდა ივანიშვილს კიდეც აწყობდეს.

სხვა საკითხია, რომ მეორე ტურის შემთხვევაში ოპოზიციური კანდიდატი ქართულ პოლიტიკაში ძლიერ ფიგურად და მიზიდულობის „მეორე პოლიტიკურ ცენტრად“ იქცევა, რომელსაც მოსახლეობის დიდი ნაწილის სახელით საუბრის სამართლიანი ამბიციები გაუჩნდება. თუ ეს ბაქრაძე იქნება, „ნაციონალური მოძრაობა“ მყარად მოთავსდება ოპოზიციურ ნიშაში და რღვევის საფრთხე აღარ დაემუქრება, მაგრამ თუ ბურჯანაძე აღმოჩნდა მარგველაშვილის პირისპირ, მაშინ მართლაც დაიწყება „პოლიტიკური სამარის“ გათხრა პარლამენტში დარჩენილი უმცირესობის დეპუტაციისათვის, ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნებისა და საკანონმდებლო ორგანოდან „ნაციონალთა“ გაყრის საკითხის დაყენებით.

რაც შეეხება ვილნიუსის სამიტზე ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ასოცირების ხელშეკრულების გაფორმების ჩაშლისკენ მიმართულ სავარაუდო „ბიზნეს-გეგმას“, ვფიქრობ, მავთულხლართებში ჩადებული რუსული „ინვესტიცია“ ფუჭი აღმოჩნდება: ვინც არ უნდა გახდეს საქართველოს პრეზიდენტი, ხელიდან არ გაუშვებს მასზე ხელმოწერის შანსს, მათ შორის, ე.წ. „პრორუსული“ ბურჯანაძეც. ჩვენს ქვეყანას ჩრდილოელ მეზობელთან ურთიერთობის ორი გზა აქვს: პირველი „კავკასიური კედლის“ აღმართვა და რუსების ლანძღვით გულის მოოხებაა, რამაც არ გაამართლა. მეორე ხანგრძლივი და მძიმე დიპლომატიური მოლაპარაკებებია, რომელთაც ხშირად ვაჭრობის პროცესს ადარებენ. ცხადია, რომ საქართველოს პირველ პირს, რომლის ფუნქციებში, ინაუგურაციის შემდეგ ძალაში შესული კონსტიტუციური შესწორებებით, საგარეო-პოლიტიკური აქტივობა რჩება, რუსებთან მოლაპარაკებების მაგიდაზე დაჯდომისას აწყობს ოპონენტს ესაუბროს არა მშვიდობის მახვეწარი კნავილით, არამედ წელგამართულად, ევროკავშირთან ასოცირებული ქვეყნის სახელით. ამას უკრაინის პრეზიდენტის, იანუკოვიჩის და სხვათა მაგალითებიც მოწმობს, რომელზეც წინასაპრეზიდენტო რბოლისას რუსეთმა ფსონი დადო.

კრემლში მსხდომ პოლიტიკოსებამდე ამ რჩევამ რომ მიაღწიოს, მაგის იმედი არ მაქვს, მაგრამ მათ ადგილას დავფიქრდებოდი, რატომ არ აწყობს მათ მოძმე სლავურ ქვეყნებს რუსული „საბაჟო კავშირი“, უარყოფენ „ევრაზიული კავშირის“ იდეას და ევროპისაკენ ურუსეთოდ მიისწრაფვიან? ეგებ, ჩექმისა და მუშტის იმპერიულ პოლიტიკურ აზროვნებაზე უარის თქმას, თანასწორუფლებიან პარტნიორობაზე დამყარებულ ურთიერთობებზე გადასვლას უფრო მეტი სარგებელი მოეტანა თავად რუსი ხალხისა და მათი მეზობლებისთვის? იმედს ნუ დავკარგავთ, რომ ის, რაც ნისლიან ლონდონში 100 წლის წინ გაიაზრეს და კოლონიებზე უარი თქვეს, დიდთოვლიან მოსკოვში მყოფი კრემლის პოლიტელიტისათვის, „რუსული ფეჩის“ სიმხურვალეში საუკუნოვანი კოტრიალით   ტვინის გალღობის შემდეგ მაინც გახდება გასაგები.

რა ღირს ღირსება?

გაზეთი "ქრონიკა+", #25, 08.10.2013
„დღე და ღამ ლუკმაპურის ძებნაში მყოფმა ვერ ვიგრძენი, რომ თანდათან დავკარგე. ნივთი არ იყო, რომ დაცემისას გაჟღარუნებულიყო. სულში ჩავიხედე, - ვეღარ ვიპოვე. სხვებსაც შევავლე თვალი, თითქმის აღარავის ჰქონდა: ახლანდელ ცხოვრებაში გამოსადეგი არ ყოფილა. ადრე რაში გვჭირდებოდა, ალბათ, მალე დაგვავიწყდება. ახალი თაობები ანაქრონიზმად მიიჩნევენ. ვფიქრობ, ვეძებო და დავიბრუნო თუ არა ?.. ღირსება.“

რიგითი ქართველის აღსარებიდან

„მეც მაქვს ჩემი სიამაყე“,- ჩაილაპარაკა ჟურნალისტებზე გაბრაზებულმა პრემიერმა ე.წ. პრეს-კონფერენციის დროს. მედიაში მომუშავეთ დიდი ხანია, ეს ცნება „ეთიკით“ ჩაანაცვლეს, რომელსაც ერთეულები თუ დაგიდევენ. დანარჩენები „სკანდალზე“ არიან ორიენტირებულნი: რაც შეიძლება ხმამაღლა, მეტი სენსაცია, მეტი მკითხველ-მაყურებელი, მეტი რეკლამა, ანუ, მეტი ფული! არცაა გასაკვირი: იქ, სადაც კერძო კაპიტალი ბატონობს, სფერო, სახელად „ჟურნალისტიკა“, ისეთივე ბიზნესია, როგორც სხვა რამის ყიდვა-გაყიდვა. ასე რომ, პრემიერს ტყუილად უკვირს, კონკრეტული ადამიანის ხსენებისას რატომ არავინ არჩევს სიტყვებს, არავინ უფიქრდება,- ენით არ დავკოდოო. მით უფრო, საჯარო პირების ხსენებისას, რომლებმაც ე.წ. „თმენის ვალდებულება“ დაიბრალეს, ჰოდა, ითმენენ კიდეც. უკვე ისეთ აბსურდამდეც კი მივიდნენ, რომ სულერთია, როგორ კონტექსტში მოიხსენიებს მათ პრესა,- მთავარია, მათზე წერონ, თუნდაც, მათი ინტიმის შესახებ გამოგონილი მითები. ამას „პოპულარობა“ ჰქვია. უკეთესია, თუ ტელევიზიაში რომელიმე გადაცემაში ან თოქ-შოუზე იწვევენ, რაიმე სკანდალის გამო: აქ უკვე „ფეისი“ ხდები. პოლიტიკოსისთვის მთავარი ხომ „ცნობადობაა“ და მის მიღწევაში „შავი პიარიც“ სასარგებლოა, ზედმეტი ლანძღვა კი უკუეფექტსაც იძლევა: ყოველთვის აღმოჩნდება სკეპტიკოსთა არმია, რომელიც მედიით გავრცელებულ ინფორმაციაში ეჭვს შეიტანს. არც არის გასაკვირი, იმდენი ჭორი და ტყუილი ვრცელდება. ყველაზე ცუდი ვარიანტია, თუ პოლიტიკოსი მიივიწყეს და აღარ ახსენებენ. ასე რომ, არსებული მდგომარეობა ვაიპოლიტიკოსებს და ცრუჟურნალისტებს თანაბრად აწყობთ: ფული კეთდება, ხალხი კი ტელეეთერიდან გადმოფრქვეული ლანძღვა-გინების კორიანტელით არის გაბრუებული.

მარტივად აიხსნება, რატომ არის ხელისუფლების კრიტიკა უფრო პოპულარული, ვიდრე მთავრობის ქება, რაც, თურმე, „მინისტრებს სწყინთ“: ნებისმიერი მწარმოებელი, მათ შორის საინფორმაციო პროდუქტის მასებზე გამყიდველიც, ორიენტირებულია ბაზარზე. იმ პირობებში, როცა ხალხის, სულ ცოტა, 90%-ს მომავლის შიში აქვს, არ იცის, რა აჭამოს შვილებს ხვალ, ან ექნება თუ არა დღევანდელი ლუკმა დიდხანს, საკუთარ მდგომარეობაში დამნაშავეს ძვირადღირებულ, ხშირად - ჩამუქებულმინებიან „ჯიპებში“ მსხდომ მმართველებში ხედავენ. მინისტრობა ნიშნავს ჩვენი ცხოვრების ცალკეულ სფეროებზე პასუხისმგებლობის საკუთარ თავზე აღების გაცხადებას, ამდენად, როცა მოუწყობელია ცხოვრება, ჯავრის ამოყრა მთავრობაზე არის უპრიანი. ასე რომ, როცა მედია „გულს ფხანს“ რიგით მოქალაქეს ოლიმპოს მწვერვალზე მყოფი პოლიტიკოსის, თუნდაც ზღვარგადასული, კრიტიკით, ეს არის იმის გარანტია, რომ „პროდუქტი კარგად გაიყიდება“. აქ ერთვება თავისუფალი ბაზრის განუყრელი წესი -კონკურენციის მექანიზმი, რომელიც აიძულებს ბაზარზე გამოსულ გამყიდველებს ერთმანეთს შეეჯიბრონ მყიდველთათვის სულ უფრო ახალი და მძაფრი შეგრძნებების შექმნა-შეფუთვაში, ასეთ პირობებში კი „მაღალზნეობრივი და აკადემიური“ მედია-საშუალება გაკოტრებისთვისაა განწირული. მგონი, ბატონი ბიძინა რომ დაფიქრებულიყო მედია-ბაზარზე უხარისხო საქონლის სიჭარბის სოციალურ-ეკონომიკურ მიზეზებზე,  ადვილად ჩაწვდებოდა, რომ აქ „ჭარბწარმოების კრიზისი“ არასოდეს დადგება, რამდენადაც ასეთი საინფორმაციო საშუალებების ხანგრძლივი ზეობა მომხმარებლის გემოვნების, უფრო სწორად კი, უგემოვნობის ჩამოყალიბებას იწვევს და მოთხოვნა ე.წ. ხარისხიან პროდუქციაზე ამ მანკიერ წრეში არასოდეს გაჩნდება. არსებულ სოციალურ გარემოში მთავრობის მაქებარი (თუნდ დამსახურებულად თუ თუნდ - დაუმსახურებლად) მხოლოდ ის იქნება, ვინც სახელისუფლებო სუფრიდან იკვებება, მაგრამ მას არ ეყოლება მკითხველ-მაყურებელი, - ესეც აქსიომაა. როგორც „ნაციონალური მოძრაობის“ მმართველობის ბოლო წლების „რუსთავი-2“, ისე „საზოგადოებრივი მაუწყებელი“ -დღემდე, ვერ იქნებიან პოპულარულები, როცა მუშაობა მიდის სახელისუფლებო პროპაგანდის მიმართულებით და იმალება ის, რასაც ხალხი „სიმართლეს“ ეძახის, ანუ მწვავე სოციალური თემები მოზომილად შუქდება, ან გადაიფარება სხვა „ნიუსებით“. სიყალბე ადვილად საგრძნობია, სამაგიეროდ, მწვავე კრიტიკის ტრიბუნა („იმედი“ 2007 წლამდე, „მაესტრო“ 2013-მდე, ახლანდელი „რუსთავი-2“ და ა.შ.) ყოველთვის გაცილებით საინტერესოა, თუნდაც პოლიტიკურად ანგაჟირებული იყოს, როგორც გლადიატორების ბრძოლა კოლიზეუმის არენაზე. ძველი რომაელებისა არ იყოს, ხალხს „პური დასანახაობა“ უნდა, უპურობის დროს კი მხოლოდ ერთიღა რჩება და რამდენად სწადია მასას ვირტუალური ბრძოლები, თუნდაც, წესების გარეშე, - მაძღართათვის ძნელად გასაგებია.

ამდენად, ვერც „მიჯირყვნითა“ და ვერც „მიჭირხვნით“ ჩვენს მედიას ვერაფერი ეშველება და დღევანდელ პრემიერს გულნატკენს მოუწევს პოლიტიკური ასპარეზიდან წასვლა და აქტიური მოქალაქის სამზირლიდან არსებული მდგომარეობის გააზრება, ოღონდ, ეს ანალიზი რომ ობიექტური გამოუვიდეს, ერთი გარემოება უნდა გაითვალისწინოს: არასოდეს ენდოს მაძღარი მრჩეველ-ვეზირების სიტყვაკაზმულ დასკვნებს და სოციოლოგიურ ფსევდოკვლევებს, - გიორგი მეფესავით თავად იაროს ბუშლატგადაცმულმა ხალხში, ისე, როგორც ამას ადრე აკეთებდა (ეს ლეგენდაა, თუ მართლაც ასე იქცეოდა ივანიშვილი პოლიტიკაში მოსვლამდე, - არ ვიცი).

„ის, რაც მოეთხოვება საზოგადოების ყველა წევრს - ყველას უნდა ჰქოდნეს პასუხისმგებლობის განცდა, ყველაფერს, რასაც ვამბობთ, უნდა ჰქონდეს არგუმენტი. ჩვენ აღარ ვიყიდით "არასწორ ჟურნალისტიკას“,- ამბობს ბიძინა ივანიშვილი და მდგომარეობის გამოსწორებას 20 წელიწადში ვარაუდობს. გულით მინდა, ორ ათეულ წელიწადში ქართველი ხალხის სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის შეცვლის იმედი მქონდეს, რომ ჩვენს შვილებს პოლიტიკური თოქ-შოუები არ აინტერესებდეთ,  მაგრამ არა იმის გამო, რომ „პოლიტიკა უპოვართა საქმე არაა“, არამედ დალაგებული ქვეყანა და დალხენილი ცხოვრება ჰქონდეთ, სადაც გარჯა და ნიჭი ფასდება. დღეს კი, მასობრივი უმუშევრობისა და სიღატაკის პერიოდში, გაუფასურებულია როგორც ინტელექტუალური, ისე ფიზიკური შრომა. დამსაქმებელს თავი ლამის ქველმოქმედი ჰგონია, რახან მოწყალება მოიღო, სამუშაოდ მიგიღო და შიმშილით სულის გაფრთხობას გადაგარჩინა, დასაქმებული კი მისი მადლიერი უნდა იყო, როგორც მხსნელის. არადა, ნებისმიერი ბიზნესმენის შემოსავალი რომ მისი მუშახელის შრომით იქმნება და ის ფუფუნება, რომელშიც ცხოვრობს, ფრანგული სუნამოს ნაპკურის საფარველქვეშ, იმ „დაქირავებულის“ დაღლილობის ოფლის სუნით არის გაჟღენთილი, რომელსაც არაადექვატურად მცირე გასამრჯელოს უხდის, - ეს ყველამ მიიყურისძირა. მშრომელი კაცის თავმოყვარეობის აღდგენისაკენ მიმართული მცირე, მაგრამ მაინც რაღაც ნაბიჯი იქნებოდა დაპირებული „შრომის კოდექსის“ იმ სახით მიღება, როგორსაც ხალხი ითხოვდა. მაგრამ მისი უდიდებულესობა „ინვესტიცია“, ურომლისოდაც სამუშაო ადგილები არ ჩნდება, თურმე, მხოლოდ მონებით დასახლებულ ტერიტორიებზე ხორციელდება, ამდენად, „როზა ლუქსემბურგის ოცნება“ დაივიწყეს და ნახევარზომებით შემოიფარგლნენ. ასე რომ, ნუ გაგვიკვირდება, თუ ჩვენს ქვეყანაში სიამაყე მხოლოდ პრემიერს, მის მინისტრებს და დეპუტატებს შერჩათ, ისეთი ცნებები კი, როგორიცაა „ზნეობრივი პასუხისმგებლობა“, „პიროვნების თავმოყვარეობა“, და მისთ., ლიბერტარული კაპიტალიზმის ეპოქაში უმრავლესობამ მიივიწყა.

რადგან შრომა არ იყიდება მის შესატყვის ფასად, ჩვენი თაობა ყიდის იმას, რასაც ადრე „ღირსება“ ერქვა. კიდევ უფრო მაოცებს, როცა ამგვარ მძიმე პირობებში მყოფ ხალხს მავანნი მოუწოდებენ, ეროვნული ღირსება გამოვიჩინოთ და ოკუპანტების მავთულხლართები შიშველი ხელებით გავაპროტესტოთო. თუ ინდივიდუალური ღირსების დეფიციტია, კოლექტიური, ანუ „ეროვნული“, საიდან გაჩნდება? ვეჭვობ, იმის იმედით ამბობენ, რომ მხოლოდ პრასის მიტანებით ნათქვამი „ნიკოფსიიდან დარუბანდამდის“ სადღეგრძელოებით საიდანღაც, გენების სიღრმიდან ამოხეთქავს პატრიოტიზმი და მშიერი მონების ბრბოდ გადაქცეული საზოგადოება უცებ მაღალკეთილშობილური სენტენციებით დაიწყებს აზროვნებას და ქცევას. ასეთი მოწოდებები მხოლოდ მასების ცნობიერებით მანიპულაციის მცდელობებია, მაგრამ პრაგმატიზმით გაჟღენთილ დღევანდელობაში სულ უფრო ცოტა რჩება ახალგაზრდა, ვინც პატრიოტული ლოზუნგებით აღიგზნება, ოჯახის რჩენის ვალდებულებებით ტვირთდამძიმებულ უფროს თაობებზე რომ აღარაფერი ვთქვათ.

არის კი გამოსავალი ამ ბნელი ლაბირინთის ჯურღმულიდან, ან აკიაფდება გვირაბის ბოლოში სინათლის სხივი? თუ არიადნეს ძაფს ჩავავლეთ ხელი, აუცილებლად გავალთ სამშვიდობოს, მაგრამ როცა ნაყალბევს გვტენიან ხელში, რომელიც სახედრის დასაბმელ თოკს უფრო ჰგავს, სიბრძნე გვმართებს.

გადავავლოთ თვალი იმ ხალხების წარსულს, რომლებმაც ამგვარ და უარეს ჭაობში ჩაძირვისგან იხსნეს თავი, გავიხსენოთ ის იდეალები, რომელთაც მათ ჩასჭიდეს ხელი, მივუბრუნდეთ განმანათლებლების დროინდელი ლიბერალური აზროვნებისა და ეკონომიკის საფუძვლებს, რომლებმაც ისტორიულად დაამტკიცეს თავისი უტყუარობა. მართალია, რეალობა ახლა სხვაგვარია, მაგრამ ფასეულობები არ ცვდება, მხოლოდ  ტერმინების შინაარსის გაუკუღმართება სცადეს, რომ ხალხი ადვილად სამართავ მასად ექციათ. წუმპიდან ვერც მესია ამოგვიყვანს და ვერც მოციქული, თუ თავად არ მოვინდომეთ. ეს ტვირთი ერთი კაცის ასაწევი არაა, თუნდ ყველაზე მდიდარი და წარმატებული ქართველი იყოს, პასუხისმგებლობა ერის გაძღოლაზე იმ პიროვნებათა ხვედრია, ვისაც გონება უჭრის და სინდისი შერჩენია.

ალბათ დროა, ბელადსა და მის მიერ მოყვანილ რძისა და თაფლის მდინარეებზე ოცნებებს შევეშვათ, საფუძვლიანად და კრიტიკული თვალით გადავხედოთ ჩვენს ყოფასა და აზროვნებას, ჩვენი უბედურების სათავე ჩვენშივე ვეძებოთ და არა მითოლოგიზირებულ „მტრებში“, თუ გვინდა, რომ ღირსეული მოქალაქეების საზოგადოებად ჩამოვყალიბდეთ.